نتیجه، آن که از نگاه مورخان، بخت النصر قرنها قبل از یحیی، بر بنی اسرائیل مسلط شده و باعث آوارگی و قتل و غارت به یاد ماندنی آنان شده است؛ چنان که پس از یحیی نیز، دو باره یک مهاجم خارجی و این بار رومی، بر آنان مسلط شده و فجایعی را برای بنی اسرائیل به بار آورده است.
داستان بخت النصر در قرآن کریم
پیش از نزول قرآن، اطلاعات مربوط به داستان زندگی انبیا و حوادث مربوط به آنها، مانند فراز و نشیبهای بنی اسرائیل، در بین یهودیان و مسیحیان پیوسته در گردش بود و به دنبال آن، به میان دیگر مردمان مرتبط با آنان، مثل اعراب حجاز نیز کشیده میشد. از این رو، به هنگام بعثت پیامبر صلی الله علیه وآله مخاطبان نخستین اسلام، یعنی اعراب، اطلاعات اجمالی از داستانهای انبیای بنی اسرائیل و حوادث مربوط به آنان را در ذهن داشتند.
آگاهی اجمالی اعراب و اطلاعات تفصیلی یهودیان و مسیحیان در همسایگی آنها را باید به عنوان بستر فرهنگی نزول آیات و صدور روایات مربوط به آنان در نظر داشت و این میتواند زمینه-ساز اشارات مختصر قرآن به این حوادث و نپرداختن به اصل داستانها (به جز داستان یوسف) باشد. گویا همین امر حکمت تأکید قرآن کریم بر نکات عبرت آموز داستانها و پرهیز از داستان-گویی را توجیه میکند.
با توجه به آنچه گذشت، بدیهی مینماید که حادثه مهمی چون لشکرکشی بخت النصر به سرزمینهای تحت حاکمیت بنی اسرائیل و شکست سخت آنان از وی و سرانجام، کشتار بیسابقه یهودیان و به اسارت گرفتن بخش عظیمی از این ملت، در حافظه تاریخی آنها زنده بماند و اطلاعات مربوط به این ماجرا، به تفصیل و با جزئیات از نسلی به نسل دیگر منتقل شود و به همین قیاس در بین ملتهای مجاور چون اعراب نیز پراکنده گردد. بدین سان، نباید انتظار داشته باشیم قرآن کریم در باره این داستان، اطلاعات قابل توجهی ارائه کند و بلکه انتظار میرود که توجه قرآن بر عبرتها و پیامهای مهم این ماجرا برای نسلهای دیگر بشری، منعطف شود.
قرآن کریم از بخت النصر نام نبرده و در هیچ آیهای نیز به صراحت، از ماجرای حکومت یا لشکرکشیهایش سخنی به میان نیامده است؛ چنان که در باره قتل یحیی نیز سخنی نرفته است. تنها نکته قابل توجه در این زمینه، ادعای ارتباط برخی ماجراهای نقل شده در قرآن با جریان «بخت النصر» است که از سوی برخی مفسران، بیان شده است. به نظر میرسد ارائه فهرستی از آیات مرتبط با ماجراهای یاد شده _ که مفسران بین آنها و ماجرای بخت النصر ارتباطی دیدهاند _ خالی از فایده نباشد. بدین جهت، آیات یاد شده تحت عناوین ماجرایی که از آن سخن گفتهاند،