نمونه 2

علامه ذیل آیه (هَلْ نُنَبِّئُكُمْ بِالْأَخْسَرِينَ أَعْمَالاً)^۱ روایاتی را ذكر می‌كند كه مصادیق مختلفی را برای آیه ذكر كرده‌اند؛ از جمله این كه آنها «فجار قریش» هستند. در روایت دیگری آنها را اهل كتابی می‌داند كه به پروردگارشان كافر شده‌اند و در دین بدعت شمارند و در روایت دیگری آنها را راهبانی معرفی می‌كند كه خودشان را در دیرها حبس كردند. علامه پس از ذكر همه این روایات، این مصادیق را از باب جری می‌داند و معتقد است آیه‏ای كه روایات در مورد آن بحث می‌كند، دارای سیاق متصلی است كه روی سخن در آن، با مشركین است ^۲.

تعامل سیاق با روایات ناظر به تأویل آنها

علامه طباطبایی معتقد است از آیاتی كه لفظ تأویل در آنها وارد است، به دست می‌آید كه تأویل از قبیل معنا _ كه مدلول لفظ باشد _ نیست. تأویل هر چیزی حقیقتی است كه آن چیز از آن سرچشمه می‌گیرد و آن چیز به نحوی تحقق دهنده و حامل و نشانه اوست و ظهور تأویل با صاحب تأویل است. این معنا در قرآن مجید نیز جاری است؛ زیرا این كتاب مقدس از یک رشته حقایق و معنویات سرچشمه می‌گیرد كه از قید ماده و جسمانیت آزاد و از مرحله حس و محسوس بالاتر و از قالب الفاظ و عبارات _ كه محصول زندگی مادّی ماست _ بسی وسیع‌تر هستند. پس تأویل قرآن، حقیقت یا حقایقی است كه در ام الكتاب پیش خداست و از مختصات غیب است ^۳.

نمونه

مؤلف المیزان در ذیل آیه «انّ عدة الشهور عند الله اثنی عشر شهراً» ^۴ روایتی از ابی خالد واسطی از تفسیر عیاشی نقل می‌كند كه گفته است: امام باقر علیه السلام از پدرشان، امام سجاد علیه السلام از حضرت علی علیه السلام روایت كرده كه فرمود: رسول خدا صلی الله علیه وآله بعد از آن كه بیماری‌اش شدت یافت، فرمود: «ای مردم، سال دوازده ماه است كه چهار ماه آن حرام است». آن گاه با دست خود اشاره كرد که رجب تک و جداست و ذی القعده، ذی الحجه و محرم پشت سر هم هستند. علامه ذیل این روایت می‌گوید:
در بسیاری از روایات آمده است كه تأویل ماه‌‏های دوازده‌گانه، ائمه اثنی عشر و منظور از چهار ماه حرام، علی امیر المؤمنین و علی بن الحسین و علی بن موسی و علی بن محمد علیهم السلام هستند و مقصود از سال، رسول خدا صلی الله علیه وآله است؛ اما انطباق این گونه روایات با آیه شریفه، به مخصوص از نظر سیاقی كه در آیه است، خالی از خفا نیست^۵.