نمونه 1

یكی از آن مواضع آیه (وَقَرْنَ فِي بُيُوتِكُنَّ وَلَا تَبَرَّجْنَ تَبَرُّجَ الْجَاهِلِيَّةِ الْأُولَى وَأَقِمْنَ الصَّلَاةَ وَآتِينَ الزَّكَاةَ وَأَطِعْنَ اللَّهَ وَرَسُولَهُ إِنَّمَا يُرِيدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَيُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيرًا)^۱ است. قسمت اخیر آیه، یعنی «انما یرید الله...» مشهور به آیه تطهیر است. سخن در باره آیه تطهیر بسیار زیاد است، ولی آنچه در اینجا سزاوار است بدان اشاره كنیم، این است كه علامه قسمت دوم آیه، یعنی همان آیه تطهیر را مرتبط با قسمت اول آیه نمی‌داند و بر خلاف مفسران عامه _ كه آیه را دارای سیاق واحد می‌دانند _ ایشان وحدت سیاقی دو بخش آیه را نمی‌پذیرد. مرحوم علامه با بیان این كه روایات شأن نزول آیه، مبنی بر این كه آیه در شأن رسول خدا صلی الله علیه وآله و علی و فاطمه و حسن و حسین علیهم السلام است، بسیار زیاد است و حتی اهل سنت با چهل طریق و شیعه با سی طریق آن را ذكر كرده است، استدلال خود را در قالب دو اشكال و جواب بیان می‌كند:
اگر كسی بگوید: این روایات بیش از این دلالت ندارد كه علی و فاطمه و حسنین علیهم السلام نیز مشمول آیه هستند و این منافات ندارد با این كه همسران رسول خدا نیز مشمول آن باشند، چون آیه شریفه در سیاق خطاب به آنان قرار گرفته است، در پاسخ می‌گوییم: بسیاری از این روایات و به خصوص آنچه از ام سلمه _ كه آیه در خانه او نازل شده _ روایت شده است، تصریح دارد كه آیه مخصوص همان پنج تن است و شامل همسران رسول خدا صلی الله علیه وآله نیست. این روایات كه برخی از آنها صحیح هستند، ذكر خواهد شد. اگر گفته شود: این اختصاص به اهل بیت و عدم شمول همسران پیامبر صلی الله علیه وآله (كه به وسیله روایت اثبات می‌شود) مورد قبول نیست، چون نص قرآن همسران پیامبر صلی الله علیه وآله را ، به دلیل واقع شدن آیه در سیاق خطاب به ازواج نبی صلی الله علیه وآله شامل می‌شود، در پاسخ می‌گوییم: تمام سخن این است كه آیا آیه مورد بحث متصل به آن آیات است یا نه؟ كه ما این اتصال را نمی‌پذیریم؛ چرا كه احادیث زیادی كه در این خصوص وارد شده، به صراحت، به نزول آیه به تنهایی اشاره كرده‌اند و حتی یک روایت هم نزول این آیه را در ضمن آیات ازواج رسول خدا صلی الله علیه وآله ذكر نكرده است. نیز حتی احدی از مفسرین كه گفته‌اند آیه مورد بحث مخصوص همسران رسول خدا صلی الله علیه وآله است، مثل عكرمه و عروة، این حرف را نزده‌اند ^۲.
علامه به دنبال این استدلال نتیجه می‌گیرد كه آیه مورد بحث، از جهت نزول جزو آیات مربوط به همسران رسول خدا صلی الله علیه وآله و متصل به آن نیست، و روایاتی را ذیل آیه 133 سوره طه ذكر می‌كند كه مؤید این مطلب است؛ چرا كه در آن روایات اشاره شده است كه وقتی آیه «وَ أمر أهلَک بالصَلوة» نازل شد، رسول خدا صلی الله علیه وآله همواره تا هشت ماه به در خانه علی می‌آمد و می‌فرمود: «الصلوة _ رحمكم الله _ انما یرید الله لیذهب عنكم الرجس اهل البیت و یطهركم تطهیراً» ^۳.