روش‌شناسی معصومان علیهم السلام در تفسیر لغوی قرآن کریم

دکتر محمد علی مهدوی راد ^۱

فهیمه حسینی کوهی ^۲

چکیده

فهم هر کلامی در درجه اول منوط به فهم لغات و ترکیبات آن است و کلام خدای رحمان _ که از طریق وحی بر محمد مصطفی صلی الله علیه وآله به ما رسیده _ نیز از این قاعده مستثنا نیست. این موضوع، در باره قرآن از جایگاه والاتری برخودار است؛ زیرا که دانستن معانی مفردات قرآن کریم یکی از ابزار‏های لازم برای دانستن معنای آیات وحی الهی است و آگاهی درست و دقیق از معانی الفاظ کلام حق، یکی از شروط لازم و ضروری برای مفسر قرآن محسوب می‌شود که در نتیجه آن می‌تواند از کج‌فهمی و بدفهمی مراد خدای تعالی در امان بماند. حضرات معصوم علیهم السلام به عنوان کسانی که مبین و مفسر اصلی قرآن کریم و آشنا به لایه‌‏های درونی آن‌اند، به تناسب موقعیت و شرایط فرهنگی و اجتماعی به تفسیر آیات پرداخته‌اند. نوعی از این روایات، شرح واژگان قرآن کریم است که به روش‌‏های گوناگون (بیان وجه تسمیه، ذکر فروق اللغات، بیان ترادف، تبیین اصطلاحات، وجوه و نظایر، تبیین بیانی، ادبی، توسعه معنا، بیان معنا با استفاده از فهم عرفی مردم...) صورت گرفته است.
آنچه که در این مقاله به آن پرداخته شده است، شیوه و روش معصومان در تفسیر یک واژه است و مراد ما از تفسیر لغت این است: هر آنچه که از یک واژه قرآن صحبت می‌کند، تفسیر آن واژه است.

کلیدواژه‌ها: روش‌شناسی، معصومان، تفسیر لغوی.

درآمد

اهمیت کشف معنای واژگان قرآن از آن حیث مهم است که اولین گام برای فهم مراد خدای تعالی از تک تک آیات قرآن است. پرداختن به این مهم از گذشته دور مورد توجه مفسران و لغویون بوده