4. تبیین واژه با به کاربردن واژه متضاد آن

یکی از روش‌‏های معصومان علیهم السلام در تبیین معنای واژگان، به کار بردن واژه متضاد آن واژه است تا معنا روشن‌تر شود. مثالی که در زیر بیان شده، مراد ما را روشن‌تر بیان می‌کند.
در آیه (أَئِذَا كُنَّا عِظَامًا نَّخِرَةً)^۱ علی بن ابی طالب در خطبه غراء نهج البلاغه می‌فرماید: «و العظام نخرة بعد قوتها». آن حضرت نخره را در مقابل قوت به کار برده است. می‌دانیم که نخره از ریشه «ن خ ر» به معنای پوسيده و متلاشی شدن است. گفته می‏شود: «نخر العظم، ينخر، نخراً». و اسم فاعل آن، هم ناخر می‏آيد و هم نخر. در واقع، می‌توان گفت در اصل، به معنای چیز پوسیده و توخالی است که وقتی در آن باد می‌وزد، صدا می‌کند. سپس به هر چیز پوسیده اطلاق پیدا کرده است. در کلام حضرت آمده استخوان‌ها بعد از قوت داشتن، پوسیده شده یا قوت خود را از دست می‌دهند.

5. بیان وجه تسمیه واژگان

یکی از زیباترین و شیرین‌ترین روش‌‏های بیان معنا توسط معصومان علیهم السلام بیان وجه تسمیه لغت به آن اسم است. وجه تسمیه، یعنی چرایی و علت نامیدن آن واژه به آن اسم. معصومان علیهم السلام وجه تسمیه بسیاری از واژگان را در کلام خود بیان کردند که ما فقط به چند نمونه اشاره خواهیم کرد:
1. به عنوان مثال، از امام صادق علیه السلام سؤال شد: چرا به انسان، انسان می‌گویند؟ حضرتش فرمودند: چون انسان موجودی فراموشکار است و به این آیه اشاره فرمودند ^۲: (وَلَقَدْ عَهِدْنَا إِلَى آدَمَ مِن قَبْلُ فَنَسِيَ)^۳. البته از دیرباز میان لغویون بر سر ریشه لغوی این واژه اختلاف نظر وجود داشته است. با وجود این که همه معتقدند نون آخر واژه نون زاید است، بصری‌ها انسان را از واژه أنس، بر وزن فِعلان گرفته‏‏اند؛ ولی کوفی‌ها آن را مشتق از واژه نَسیان گرفته‌اند که همزه آن زاید است و وزن آن افعان است که اصل آن، إنسَیان بر وزن افعلان؛ چون کلمه در هنگام تصغیر به اصل خودش باز می‌گردد و مصغر آن اُنَیسِیان است ^۴. حال اگر از ریشه انس گرفته شده باشد، به معنای إنس: الإنس، جماعة الناس؛ به اجتماع مردم گویند ^۵.
سمّي بذلك، لأنه خلق خلقة لا قوام له إلا بإنس بعضهم ببعض^۶۷.
با توجه به کلام امام، واژه از نسی گرفته شده؛ چون عهد خود را از یاد برده است.