دیگر استعمالات آن واژه نزد متکلم استفاده میشود که در اصطلاح قرآنی به آن تفسیر قرآن به قرآن میگویند که در روایات معصومین علیهم السلام مورد توجه واقع شده است و به نظر علامه طباطبایی اساس تفسیر قرآن نزد پیامبر صلی الله علیه وآله و اهل بیت علیهم السلام همان تفسیر قرآن به قرآن است.
در این خصوص، مثالهای متعددی در تفاسیر شیعه و سنی وجود دارد؛ مثلاً امام حسن مجتبی علیه السلام در تفسیر آیه (وَ شاهِدٍ وَ مَشْهُودٍ)۱ میفرمایند که مرا از شاهد رسول خدا و مراد از مشهود روز قیامت است؛ چرا که قرآن در باره پیامبر صلی الله علیه وآله میفرماید: (إِنَّا أَرْسَلْنَاكَ شَاهِدًا وَمُبَشِّرًا وَنَذِيرًا)۲.۳ و در وصف قیامت میگوید: (إِنَّ فِي ذَلِكَ لايَةً لِّمَنْ خَافَ عَذَابَ الآخِرَةِ ذَلِكَ يَوْمٌ مَّجْمُوعٌ لَّهُ النَّاسُ وَذَلِكَ يَوْمٌ مَّشْهُودٌ)۴.۵
7. تبیین معنا با استناد به حدیث
یکی دیگر از شیوههای معصومان در تبیین واژگان قرآن کریم بهره گیری از کلمات گهربار پیامبر صلی الله علیه وآله و سایر معصومان علیهم السلام است. ائمه گاهی با ذکر سلسله سند و گاهی بدون ذکر نام از سایر معصومین نقل روایت میکردند؛ به عنوان مثال، در روایتی آمده که امام صادق، از پدرش، از جدش، از حضرت رسول علیهم السلام نقل کرده است که نور حضرت زهرا علیها السلام قبل از نور آسمان و زمین آفریده شده است و این نور در آسمان، منصوره و در زمین، فاطمه نام دارد. پیامبر صلی الله علیه وآله عرضه داشت: ای حبیب من، ای جبرئیل، چرا در آسمان منصوره و در زمین فاطمه نام دارد؟ جبرئیل عرضه داشت: به خاطر این که شیعیانش از آتش دور نگه داشته شدند و در آسمان منصوره است، به خاطر این قول خداوند: (وَيَوْمَئِذٍ يَفْرَحُ الْمُؤْمِنُونَ بِنَصْرِ اللَّهِ).
در روایت دیگری امام صادق، از پدر بزرگوارش علیهما السلام ذیل آیه (وَجَعَلْنَا مِنْهُمْ أَئِمَّةً يَهْدُونَ بِأَمْرِنَا) نقل میکند که ائمه در کتاب خدا دو نوع هستند: امام عدل و امام جور ۶.۷
در روایتی دیگر، از حضرت عبد العظیم حسنی، از امام جواد علیه السلام و ایشان، از امام صادق علیه السلام مصادیق گناهان کبیره را برشمردند و در میان کلام، بعد از ذکر مصداقی مبنی بر این که ترک عمدی نماز یا فریضهای از فرایض، از مصادیق گناهان کبیره است، به این سخن رسول الله «من
1.بروج/۳
2.فتح/۸
3.. [ای پيامبر،] ما تو را [به سِمَتِ] گواه و بشارتگر و هشداردهندهای فرستاديم.
4.هود/۱۰۳
5.. قطعاً در اين [يادآوريها] برای كسی كه از عذاب آخرت میترسد عبرتی است. آن [روز] روزی است كه مردم را برای آن گرد میآورند، و آن [روز] روزی است كه [جملگی در آن] حاضر میشوند.
6.البرهان فی تفسیر القرآن، ج۴، ص۴۰۳
7.. قال الله: «وَ جَعَلْنا مِنْهُمْ أَئِمَّةً يَهْدُونَ بِأَمْرِنا» لا بأمر الناس، يقدمون أمر الله قبل أمرهم، و حكم الله قبل حكمهم، قال: «وَ جَعَلْناهُمْ أَئِمَّةً يَدْعُونَ إِلَی النَّارِ» يقدمون أمرهم قبل أمر الله، و حكمهم قبل حكم الله، و يأخذون بأهوائهم خلافاً لما في كتاب الله.