1. به عنوان مثال، در باره ریشه اصلی واژه الله نظریات مختلفی بیان شده است: 1. الله مشتق از الوهیت است؛ 2. الله مشتق از إله به معنای فزع است؛ یعنی خدا حقیقتی است که مردم برای رفع حاجاتشان به او پناه می‌برند 3. الله مشتق از وله به معنای تحیر است؛ یعنی خدا موجودی است که که عقل‏ها از درک کنه او متحیرند ۴. الله مشتق از اله به معنای سکن است؛ یعنی مردم با یادش آرامش می‌گیرند. ۵. الله مشتق از لاه به معنای احتجب است؛ یعنی خدا از نظر کیفیت نسبت به وهم‏ها در پرده است. در روایتی از هشام بن حکم از امام صادق علیه السلام می‌پرسد الله از چه مشتق شده، حضرت می‌فرماید: از إله ^۱.
2. مثال دیگر، در باره واژه روح است که در ضمن روایتی ذیل آیه (ثُمَّ سَوَّاهُ وَنَفَخَ فِيهِ مِن رُّوحِهِ...)^۲ از محمد بن مسلم نقل شده که از امام صادق علیه السلام در این باره پرسیده، ایشان فرمودند:
إن الروح متحرك كالريح، و إنما سمی روحا لأنه اشتق اسمه من الريح، و إنما أخرجه علی لفظ الريح لأن الأرواح مجانسة للريح...^۳۴.
همان طور که ملاحظه می‌شود، ریشه لغوی واژه ریح در این روایت بیان شده است.
3. واژه اسم نیز جزء کلماتی است که بر سر ریشه اشتقاق آن میان لغویون اختلاف نظر وجود داشته است. در روایتی از حضرت امام رضا علیه السلام ذیل آیه «بسم الله الرحمن الرحیم» آمده است:
معنی قول القائل بِسْمِ اللَّهِ، أی: اسم علی نفسی بسمه من سمات اللّه _ عز و جل _ و هي العباده قلت له: ما السمه؟ قال: العلامة^۵.
همان طور که می‌دانیم، عده‏ای از لغویون (اهل بصره) آن را از ریشه سمو می‏دانند، ولی عده‏ای دیگر (اهل کوفه) آن را از ریشه وسم گرفته‏اند ^۶. دلیل بصریون بر این قول، این است که این واژه در هنگام تصغیر و جمع مکسر _ که سه حرف اصلی کلمه در آن ظاهر می‏گردد _ به شکل سمّی و اسماء استعمال می‏گردد ^۷،^۸ نه به صورت وسیم و اوسام ^۹. در باره اصل معنایی این واژه گفته شده چیزی که برآمده و محیط بر چیز دیگر باشد ^۱۰. و در باره ارتباط آن با اسم