مهم‏ترین نقش علم صرف در تفسیر، شناخت هیئت و ساختار کلمات، برای پی بردن به معانی آنهاست. این مسأله مورد توجه ائمه علیهم السلام بوده است و گاهی با بیان معنای یک واژه ساختار آن را نیز به ما گوشزد می‌کنند.
1. بارزترین مثال در این زمینه واژه قسط است که در دو معنای جور و عدل به کار رفته است. در آیه (وَأَمَّا الْقَاسِطُونَ فَكَانُوا لِجَهَنَّمَ حَطَبًا)^۱، قاسط به معنای العادلون عن الحق است. این قول از ابن عباس نیز وارد شده است ^۲. واژه قاسطون جمع قاسط، اسم فاعل از ثلاثی قسط به معنای جور و ظلم است ^۳ و در آیه (وَأَقْسِطُوا إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُقْسِطِينَ)^۴، مقسط اسم فاعل از ثلاثی مزید أقسط، به معنای کسی است که با عدالت قضاوت می‌کند. کلمه قسط به معنای عدل است، و مانند آن اقساط و قسوط. و قسط به فتح، به معنای ستم و بازگشت از حق است. بنا بر اين، اصل باب عدول به معنای بازگشت است. هر كس بازگشت به سوی حق كرد، عدالت كرده است، و هر كس بازگشت از حق مي‌كند، ستم نموده است ^۵.
2. به عنوان مثال در آیه (مَن يُؤْمِن بِاللَّهِ يَهْدِ قَلْبَهُ وَاللَّهُ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمٌ)^۶۷ امام صادق واژه یهد را یسکن، یعنی به آرامش می‌رسد، معنا می‌کند. وقتی در روایت دقت شود، این نکته حاصل می‌شود که پس واژه یهد از ریشه هدی یهدی به معنای هدایت شدن نیست، بلکه ریشه اصلی کلمه هدأ است، به معنای به آرامش رسیدن. ابو بصير از حضرت صادق علیه السلام روايت می‌کندكه فرمودند:
همانا دل انسان ما بين سينه و حنجره‏ می‌چرخد تا به ايمان بسته شود، و چون پایبند ايمان شود، قرار گيرد. و اين سخن خداست كه می‌فرمايد: «هر كس به خدا ايمان آورد، دلش هدايت شود»، يعنی آرام گيرد^۸.
گويا در قرائت اهل بيت علیهم السلام، يهدأ قلبه بهمزه و فتح دال و رفع قلب است، و اين قرائت شاذّ (يعنی بر خلاف قاعده است)، بيضاوی گويد: «يَهْدِ قَلْبَهُ‏»، يعنی دلش را به ثبات و گفتن‏ «إِنَّا لِله وَ إِنَّا إِلَيْهِ راجِعُونَ‏» در هنگام مصيبت راهنمابی می‌فرمايد. و يهد قلبه برفع قلب و نصب آن و يهدأ به همزه، به معنای يسكن نيز قرائت شده است.

5. علوم بلاغی

مقصود از علوم بلاغی مجموعه قواعدی است كه به كمك بخشی از آنها، حالات هماهنگی سخن عربی با مقتضای حال شناخته می‌شود (علم معانی) و به ياری بخشی ديگر، ارائه معنايی