از طبابت راویان تا درایت حکیمان
امین کرباسی‌زاده ۱
چکیده
پوشیده نیست که دین مبین اسلام به نیازهای جسمی انسان، بی‌اعتنا نبوده است. احادیث متعدد درباره آداب خوردن، آشامیدن، خوابیدن، خواص خوراکی‌ها و توصیه‌های بهداشتی، بر این مطلب دلالت دارند. مدتی است افراد و جریاناتی در تلاش برای ارائه طب اسلامی به عنوان جای‌گزین پزشکی جدید هستند. ایشان بر این باورند که دین، همه نیازهای بشری را آشکارا پاسخ داده و در نتیجه، از عرصه نظام پزشکی _ درمانی نیز غفلت نورزیده است. این گروه با این مفروضات در استنباط طب اسلامی از قرآن، روایات معصومان علیهم السلام و کتب پزشکان مسلمان، روش‌های خاصی را به کار می‌گیرند. در این مقاله، صحت و سقم مفروضات، استنادها و روش‌های استنباط این جریانات مورد نقد و بررسی شده است. بدین ترتیب که ابتدا رویکردها و روش‌های ایشان در تفسیر قرآن نقد گردیده و سپس روش صحیح استفاده از قرآن در علوم پزشکی بیان شده است. آن‌گاه با گزارش نمونه‌هایی از سیره پیامبر صلی الله علیه و آله و اهل بیت علیهم السلام در استفاده از طبیب به هنگام بیماری، پندار لزوم اخذ روش درمانی از اسلام نقادی شده است. در ادامه، با بررسی اجمالی اسناد و دلالت احادیث پزشکی، ضعف سندی و دلالت ظنی بخش قابل توجهی از این اخبار آشکار گردیده و سپس روش آزمایش و تجربه برای ارزیابی این احادیث پیشنهاد شده است. در پایان نیز به نقد استناد به تراث اطبای مسلمان در استنباط طب اسلامی پرداخته شده و لزوم دقت در تفکیک طب اسلامی از طب سنتی تذکر داده شده است.
کلیدواژه‌ها: طب اسلامی، تعامل اسلام و طب، سیره پزشکی معصومان علیهم السلام ، احادیث پزشکی، روایات طبّی.
