6. نظر آنان بررسی و جمعبندی شود.
7. آیات دیگر مؤید آن آیه مطرح شود.
8. روایاتی که ضمن این آیه آمده، ملاحظه شود.
9. رهآورد علمی (علم قطعی یا مفید طمأنینه نه فرضیه) در آن موضوع نیز ملاحظه شود؛ یعنی تنها نمیتوان به اصالةالاطلاق یا اصالةالعموم ادله نقلی تمسک کرد، بلکه باید از مخصّص لُبّی فحص شود تا تعارضی بین مفاد ادله نقلی با ادله قطعی عقلی حاصل نشود. بعد از ملاحظه همه این امور به جمعبندی مباحث پرداخته شود و نظر کارشناسانه بیان شود.۱
ایشان همچنین درباه تأثیر اصلی قرآن در علوم پزشکی، چنین میفرمایند:
قرآن حکیم به فنّ شریف پزشکی صبغه قداست میبخشد... و قدسیبودن آن را در این اعلام میدارد که تشخیص بیماری پیچیده اولاً، آگاهی از داروی شفابخش آن ثانیاً، پذیرا نمودن دستگاه درمانی مریض ثالثاً، رعایت دستورهای فنی طبیب به وسیله دستیار و پرستار رابعاً، حفظ سایر اصول بهداشت و درمان خامساً، همگی طبق رهنمود غیبی و هدایت معنوی پروردگاری است که هیچ اهتدایی بدون کمک آن حضرت حاصل نخواهد شد.۲
ایشان در ادامه، تحلیل توحیدی متون درسی فن پزشکی و موحد بودن طبیبِ متدیّن را، دو عنصر محوری در حفظ قداست فن پزشکی معرفی میکنند.۳
پس از بررسی اجمالی سوءبرداشتها از تعامل قرآن و طب، اکنون به بررسی روایات و سیره پیشوایان دینی در مسائل پزشکی میپردازیم.
سیره و روایات معصومان علیهم السلام
بخش قابل اعتنایی از روایات معصومان علیهم السلام را احادیث پزشکی تشکیل میدهد۴ و بسیاری از منادیان طب اسلامی، به طور عمده بر همین احادیث تکیه میکنند. به نظر میرسد، قبل از مراجعه به احادیث طبی، باید نوع نگاه و بینش خودمان را درباره به
1.. اسلام و محیطزیست، ص۱۱۵.
2.. سروش هدایت، ج۳، ص۹۷.
3.. همان، ص۹۸.
4.. برای اطلاع از برخی مصادر روایات پزشکی ر.ک: مقاله «درآمدی بر جایگاه روایات پزشکی» به قلم حجةالاسلام و المسلمین مهدی مهریزی. همچنین نک: فصلنامه پژوهش حوزه، ش ۱۷ _ ۱۸، ص۱۱۵_ ۱۲۲.