برای فهم دلالت واقعی این احادیث است، بکوشیم.۱
نتیجه‌گیری از بررسی روایات طبی
بنابر مطالب بیان شده، آنچه می‌تواند به عنوان طب اسلامی مطرح شود، مجموعه‌روایاتی است که از آزمون‌های تجربی و آزمایشگاهی، موفق بیرون بیاید، نه آن روایاتی که بدون هیچ بررسی سندی، دِلالی و تجربی، و تنها به خاطر نقل شدن در کتابی، مورد استناد قرار می‌گیرد. پس شایسته است علاقه‌مندان اسلام و طب اسلامی به‌جای نقل بدون ضابطه این روایات، تلاش خویش را بر درایت۲ در این احادیث قرار داده، با آزمایش‌های دقیق علمی، روایات صحیح را از سقیم، جدا کرده و ارجحیت و افضلیت طب اسلامی را در مقایسه با طب جدید، بر اساس میزان موفقیت آن در پیش‌گیری و درمان بیماری‌ها نسبت به طب متداول بسنجند، نه با استفاده از حقانیت و قداست اسلام، آن‌گاه دست‌آورد احادیث پیروز در این رقابت را، به عنوان طب اسلامی به جامعه عرضه کنند و تا پیش از اثبات مطلبی، از توصیه آن به بیماران و مردم اجتناب ورزند.
روشن است که اثبات صحت احادیث طبی بر اساس آزمایش، یکی از بهترین روش‌های تبلیغ دین اسلام و مذهب تشیع به‌ویژه در این عصر و دوران است؛ و در مقابل، ارائه بدون ضابطه این روایات، از آن نظر که تبلیغ و دفاع بد، بهترین راه تخریب است، می‌تواند ضربه جبران‌ناپذیری را به حقانیت دین اسلام و مذهب تشیع وارد آورد، بهانه‌ای برای تمسخر مقدسات دینی، به دشمنان اسلام بدهد و باعث وهن دین گردد و یا شبهه تعارض علم و دین را تقویت کند.۳
با پذیرش همه مطالب بیان شده، باز هم نباید تردید کرد که کیفیت و کمیت این گونه روایات، به‌گونه‌ای نیست که ما آن‌را به عنوان جای‌گزینی برای پزشکی جدید در همه عرصه‌ها، مطرح کنیم. یکی از محققان مباحث کلام جدید در این‌باره و درباره قلمرو دین در مباحث طبی و پزشکی چنین می‌نگارد:
1.. ر.ک: همان؛ هم‌چنین نک: روش فهم حدیث، ص۲۰۳، ذیل عنوان «فرآیند تأثیر دانش‌ها بر فهم حدیث».
2.. اشاره به حدیث: «عَلَیْكُمْ بِالدِّرَایَاتِ لَا بِالرِّوَایَات، هِمَّةُ السُّفَهَاءِ الرِّوَایَةُ وَ هِمَّةُ الْعُلَمَاءِ الدِّرَایَة» از علی علیه السلام ، به نقل از: بحارالأنوار، ج۲، ص۱۶۰.
3.. با تأسف باید اعلام کنم که این قبیل موارد، در فضای مجازی و شبکه‌های ماهواره‌ای، کم اتفاق نیفتاده است.
