پزشکی کنید، کوس و اسکندریه)، طب مکتب پزشکی سریانی(طب حران، اورفا، ادسا، رها، ...) طب ایرانی (طب آریایی، طب اقوام ایرانی، مکتب پزشکی جندیشاپور)، طب هندی، طب عربی، طب ملل مختلف دور و نزدیک و تجارب، نوآوریها و کشفیات دانشمندان سرزمینهای اسلامی بهویژه سرزمین ایران بزرگ است که در سایه قوانین، احکام و رهنمودهای پزشکی اسلام، تغییر و تکامل یافته است.1
پس شایسته است برای تفکیک این روش درمانی سنتی از طب برآمده از منابع دینی، آن را طب دوران تمدن اسلامی یا طب سنتی یا طب ایرانی یا حتی طب نیاکان و یا هر اسم دیگری غیر از طب اسلامی بنامیم؛2 همچنین مخاطبان خود را متوجه تمایز آن با طب برآمده از نصوص دینی بگردانیم، تا شائبه سوءاستفاده از اعتقادات مسلمانان برای افزایش زمینه پذیرش این طب در میان مسلمانان، بهوجود نیاید و نظریات دانشمندان مسلمان، که براساس مزاجهای چهارگانه یونانیان و رومیان پایهریزی شده است، بیجهت با اسلام عزیز گره نخورد و رنگ تقدس به خود نگیرد.
بنابراین، به هیچ وجه نباید گزارههای طب سنتی را قدسی کرد و این روش درمانی نیز باید مانند سایر روشهای پزشکی، آزمایش و تجربه شود3 ؛ اگر توانست در رقابت با سایر سبکهای درمانی موفق باشد، آن را تا زمانی که روش بهتری نسبت به آن وجود ندارد، میپذیریم و اگر نتوانست در این رقابت پیروز میدان باشد، طبیعی است که باید طب جدید جایگزین آن گردد؛ در واقع نباید درباره آن جمودی بهکار برد و بیجهت بر آن اصرار ورزیده و بگوییم ما از طب نوین بینیازیم، چون طب نیاکان ما بهترین روش درمانی است! حتی میتوان گفت، در بررسی گزارههای طب سنتی، شدت احتیاط لازم در بررسی گزارههای پزشکی منسوب به معصومان علیهم السلام نیز نیاز نیست.
1.. همان.
2.. جالب آنکه امام خمینی رحمة الله علیه نیز در پاسخ به افرادی که در شروع انقلاب، خواستار توجه به طب اسلامی شده بودند، اصطلاح طب اسلامی را از قول مخاطبان به کار میبرند و در مقابل، از اصطلاح طب سنتی ابوعلی و رازی استفاده میکنند. عین سخنان ایشان به این صورت است: «امروز روزى نیست كه شما صرف كنید همۀ قوایتان را در اینكه آیا طب اسلامى، به اصطلاح شما، یا طب سنّتى ابوعلى و رازى باید عمل بشود، یا طبهاى دیگر، این الآن نباید مطرح بشود.» (ر.ک: صحیفه امام، ج۹، ص۶).
3.. تأسیس رشته طب سنتی و همچنین داروسازی سنتی در چند سال اخیر و فارغالتحصیلی اولین گروه از دانشجویان این رشته در همین ایام، خبر امیدآفرینی در این زمینه است.