ذَنْبِهِ»؛1 کسی که از روی ایمان و با قصد قربت معتکف شود، گناهان گذشته او بخشیده میشود. در این حدیث، بخشش گناهان گذشته معتکف، پاداش او بیان شده است. تأکید روایت بر خلوص نیت نیز همانند سایر عبادات است که قصد قربت در آن شرط صحت عمل به شمار میآید.2
نمونه چهارم: موجب دوری از آتش جهنم
از پیامبر صلی الله علیه و آله نقل شده:
مَنْ إعْتَکَفَ یَوْمَاً إبْتِغاءَ وَجْهِ الله جَعَلَ اللهُ بَیْنَهُ وَ بَیْنَ ألْنّارِ ثَلاثَ خَنادِقَ کُلُّ خَندَقِِ أبْعَد مِمّا بَیْنَ الْخافَقَیْنِ؛۳کسی که یک روز را به قصد تقرب به خداوند معتکف شود، خدا بین او و آتش دوزخ سه خندق قرار میدهد که اندازه هر کدام، از فاصله بین خاور و باختر بیشتر است.
در این روایت به یکی از ثمرات اُخروی اعتکاف اشاره شده که فاصلهگرفتن معتکف از آتش جهنم و جایگاه عذاب است. نکته جالب اینکه میزان فاصله معتکف از آتش، بیش از فاصله خاور و باختر بیان شده است.
جمعبندی دسته اول روایات: در این دسته از روایات، پاداشهایی برای اعتکاف بیان شده و در ضمن بیان ارزش اعتکاف، به زمان و مکانی که بر این جایگاه میافزاید اشاره شده است؛ مانند دهه آخر ماه رمضان و یا مسجدالنّبی.
2. روایاتی که اعتکاف را میزان سنجش ثواب اعمال دیگر قرار دادهاند
بخش عمدهای از روایاتِ مربوط به فضیلت اعتکاف، به صورت مستقیم فضیلتی را برای آن بیان نکردهاند، بلکه اجر برخی اعمال، مانند برآورده کردن حاجت برادر دینی را معادل یک یا چند اعتکاف قرار داده و یا ثواب آن عمل را برتر از اعتکاف شمرده و به این وسیله مردم را به انجام این اعمال تشویق کردهاند. از این دسته روایات، اهمیت و فضیلت فراوان اعتکاف روشن میشود و اگر چنین نبود معصومان علیهم السلام از آن برای ایجاد انگیزه در انجام دیگر عبادات استفاده نمیکردند. در ادامه به چند نمونه از این روایات اشاره میشود.
1.. الجامعالصغیر، ج۲، ص۵۷۵ و كنزالعمال، ج۸، ص۵۳۰، ح۲۴۰۰۷؛ هر دو به نقل از: الفردوس،
2.. ر.ک: وسیلةالوصول، ص۲۰۶.
3.المعجمالاوسط، ج۷، ص۲۲۱.