پیروی از روش رسول خداست.
4. روایاتی که برای ناتمام ماندن اعتکاف تدبیر کرده‌اند
اسلام برای برخی تکالیف عبادی، کفاره و قضا تعیین کرده است. برای برخی از عبادات نیز شرایط ویژه‌ای قرار داده است. این‌ها نشانه اهمیت آن عبادت و تلاش دین برای به کمال رساندن آن است؛ برای مثال، شارع زمینه‌ای فراهم کرده تا هیچ کس از درک فضیلت غسل جمعه محروم نشود؛ لذا این امکان را قرار داده که از ظهر پنج‌شنبه تا غروب جمعه، این غسل با نیت ادا و در غیر این زمان با نیت قضا انجام شود.۱ یا برای برخی از اعمال، کفاره تعیین کرده تا جبران کوتاهی در عمل باشد؛ مانند قربانی‌نکردن _ برخی از حجاج با شرایط خاص _ در حج که عوض آن باید ده روز را به عنوان کفاره روزه گرفت.۲ درباره اعتکاف نیز راه‌هایی برای درک فضیلت آن و راه‌هایی برای جبران بطلان آن در نظر گرفته شده است که در ادامه، نمونه‌هایی از آن‌ها بررسی می‌شود.
نمونه اول: کفاره ظِهار برای ابطال اعتکاف
کسی که در حال اعتکاف، جماع کند علاوه بر بطلان اعتکافش باید کفاره هم بدهد. در برخی از روایات آمده: اگر معتکف در ماه رمضان در روز با همسرش جماع کند، باید هم کفاره اعتکاف را بدهد و هم کفاره افطار روزه ماه رمضان را پرداخت کند.3 برای چنین عملی، کفاره ظهار تعیین شده است که عبارت است از: آزاد کردن یک بنده، یا شصت روز روزه گرفتن و یا اطعام شصت فقیر که به صورت ترتیبی باید انجام شود.4 یکی از روایات این موضوع را کلینی چنین آورده است:
عَنْ زُرَارَةَ قَالَ :سَأَلْتُ أَبَا جَعْفَرٍ‌عَنِ الْمُعْتَکِفِ یُجَامِعُ أَهْلَهُ؟ قَالَ: إِذَا فَعَلَ فَعَلَیْهِ مَا عَلَى الْمُظَاهِر؛5 زراره نقل می‌کند: که از امام‌باقر علیه السلام از حکم معتکفی که با همسرش نزدیکی کند، سؤال پرسیدم؛ حضرت فرمودند: اگر این کار را انجام داد، هرچه بر
1.. شرایع‌الاسلام، ج۱، ص۳۶.
2.. فَمَنْ لَمْ یَجِدْ فَصِیَامُ ثَلاَثَةِ أَیَّامٍ فِی الْحَجِّ وَ سَبْعَةٍ إِذَا رَجَعْتُمْ تِلْكَ عَشَرَةٌ كَامِلَةٌ، (بقره۱۹۶)؛ (ر.ک: الکافی، باب صوم المتمتع اذا لم‌یجد الهدی، ج۴، ص۵۰۶).
3.. ر.ک: الفقیه، ج۲، ص۱۸۸.
4.. ر.ک: جواهرالكلام، ج۳۳، ص۱۶۹.
5.. الکافی، ج۴، ص۱۷۹.
