نظر مصنف همان نظر ابنادریس است و دلیل آن، اصالت صحت حج و ضعف روایت است، زیرا راوی آن، اسحاق بنعمار، گفته شده که فطحی است.
برخی دیگر نیز در این قول از صاحب مشرقالشمسین تبعیت کردهاند. شیخیوسف بحرانی در الدرر النجفیه میگوید:
أقول: و الأظهر عندی هو التعدد کما هو المستفاد من التتبّع لکتب الرجال، و المعلوم من القرائن و الأمارات الواردة فی هذا المجال؛۱تعدد خارجی عنوان «اسحاقبنعمار» به نظر من درستتر است، همان طور که از تتبع در کتب رجال و از قرائن و نشانههای موجود در این زمینه به دست میآید.
نظریه سوم: اتحاد و امامیبودن اسحاق
تا جایی که بررسی شد، اولین کسی که این نظر را مطرح کرده است، سیدبحرالعلوم (1212هـ . ق) در الفوائدالرجالیه است که فرموده:
و الوجه عندی: أن اسحاق بن عمار رجل واحد، و هو اسحاق بن عمار بن حیان الامامی الثقة؛۲به نظر من صحیح این است که اسحاقبنعمار یک نفر است و او اسحاقبنعمار بن حیان میباشد که امامی و ثقه است.
مجلسی ثانی۳ و ابوالهدی کلباسی از طرفداران این نظریهاند. مرحوم ابوالهدی کلباسی مینویسد:
الأظهر القول بالاتحاد، وکون المتحد ابن الصیرفی الأمامی الثقة؛۴نظریه اتحاد و اینکه آن متحد، ابنصیرفی امامی و ثقه است، درستتر به نظر میرسد.
آیةالله شبیریزنجانی نیز در ضمن یکی از مباحث فقهی میفرماید: مرحوم آقاى خویى از روایت به عنوان «معتبره» یاد کردهاند، از آن جهت که اسحاقبنعمار را فطحى مىدانند، ولى ما اسحاقبنعمار را امامى ثقه دانسته و در نتیجه روایت، صحیحه
1.. الدررالنجفیة من الملتقطاتالیوسفیة، ج۲، ص۱۸۱ و ۱۸۲.
2.. الفوائدالرجالیة، ج۱، ص۳۱۵.
3.. رک: ملاذالأخیار فی فهم تهذیبالأخبار، ج۳، ص۶۲۱.
4.. سماء المقال فی علمالرجال، ج۲، ص۱۳۳.