داوري داوران معصوم عليهم السلام در حدوث و قِدَم «ما سوي‌الله» - صفحه 147

مشایخ _ در مقام جمع‌آوری روایات صادره از معصوم علیه السلام بوده است و شیخ صدوق نیز در مقدمه کتاب الفقیه، کتاب المحاسن را در زمره کتاب‌هایی شمرده که مرجَع و معتمَد اصحاب بوده است.۱
2. توثیق روات دیگر چه تلویحاً (با عبارت «رحمه الله»_ که بنا بر تحقیق، «ترحم» و «ترضّی» شیخ‌صدوق دلالت بر وثاقت راوی می‌کند_ مانند محمدبن‌علی ماجیلویه) و چه تصریحاً (مانند محمدبن‌ابی‌القاسم، احمدبن‌ابی‌عبدالله البرقی و احمدبن النضر الخزاز).
3. نقل 1868روایتِ «محمدبن‌خالدالبرقی» توسط فرزندش که 50/64 درصد مجموع روایت «محمد بن خالد» و 81/22 درصد مجموع روایت «احمد بن محمد بن خالد» را تشکیل می‌دهد و167روایتِ «عمروبن‌شمر» توسط احمدبن‌النضرالخزاز، که 09/44 درصد مجموع روایت «عمروبن‌شمر» و 23/75 درصد مجموع روایت «احمد بن النضر الخزاز» را تشکیل می دهد.
گفتنی است که شیخ‌طوسی، محمدبن‌خالدالبرقی را توثیق نموده۲ و نقل 86/26 درصد روایاتش (772 روایت) توسط احمدبن‌محمدبن‌عیسی‌الاشعری، که توثیق خاص دارد،۳ می‌تواند قرینه خوبی بر داوریِ شیخ طوسی باشد.
بنابراین در پرتو این قرائن، نمایان شدن مُهر اعتبار روایت مذکور، ممکن خواهد بود.
شبهه سوم: در روایات فراوانی بیان شده است که الله‌تعالی، پیامبراکرم صلی الله علیه وآله ، حضرت‌زهرا علیها السلام ، امامان معصوم علیهم السلام و حتی مؤمنان را از نور عظمتش خلق کرده است،۴ و حتی پیامبراکرم صلی الله علیه وآله به صراحت می‌فرمایند:«یَفْصِلُ‏ نُورُنَا مِنْ نُورِ رَبِّنَا کَشُعَاعِ الشَّمْسِ مِنَ الشَّمْسِ»؛۵ همان‌گونه که نور خورشید از خورشید جدا می‌شود، نور ما نیز از نور پروردگارمان جدا می‌شود. با توجه به این‌که حق تعالی، قدیم ازلی است، پس باید این

1.. ایشان پس از ابراز این مطلب: «وَ لَمْ أَقْصِدْ فِیهِ قَصْدَالْمُصَنِّفِینَ فِی إِیرَادِ جَمِیعِ مَا رَوَوْهُ بَلْ قَصَدْتُ إِلَى إِیرَادِ مَا أُفْتِی بِهِ وَ أَحْکُمُ بِصِحَّتِهِ وَ أَعْتَقِدُ فِیهِ أَنَّهُ حُجَّةٌ فِیمَا بَیْنِی وَ بَیْنَ رَبِّی»، می‌افزاید: «وَ جَمِیعُ مَا فِیهِ مُسْتَخْرَجٌ مِنْ کُتُبٍ مَشْهُورَةٍ عَلَیْهَا الْمُعَوَّلُ وَ إِلَیْهَا الْمَرْجِعُ مِثْلُ کِتَابِ ... الْمَحَاسِنِ لِأَحْمَدَ بْنِ أَبِی‌عَبْدِالله الْبَرْقِیِّ و...» «الفقیه»، ج۱، ص۳و۴.

2.. رجال الطوسی، ص ۳۶۳، ش ۵۳۹۱ -۴.

3.. همان، ص ۳۵۱، ش ۵۱۹۷-۳.

4.. ر.ک: الکافی، ج۱، ص۳۸۹، ش۲ و ص۵۲۱، ش۶؛ کمال‌الدین، ج۱، ص۳۱۸؛ ثواب‌الاعمال، ص۲۳۹؛ المحاسن، ج۱، ص۱۰۰؛ وسائل‌الشیعه، ج۱۲، ص۳۰۰، ش۱۶۳۵۵ و... .

5.. البحار، ج۲۵، ص۱۸ و ج۵۴، ص۱۶۹.

صفحه از 164