از ترکیب پژوهشهای مشارکتی و تحقیقهای گفتوگومدار، شکل یافته است. در این شیوه، پژوهشگر هیچ کدام از دو سوی پژوهش را به پایان نمیرساند، بلکه در هر مرحله از مراحل جزئی تحقیق، یافتههای هر یک از طرفین را با سوی دیگر تحقیق در میان مینهد و گام بعدی پژوهش را بر اساس آنچه از این گفتوگو بیرون میآید، طراحی میکند. در این روش، از آسیب جزئینگری در شیوه دوم نیز جلوگیری میشود و خرد کردن پژوهش حدیثی، تنها تا آنجا ادامه مییابد که به یک بسته معنادار متشکل از یک خانواده حدیثی منتهی میگردد و بیش از آن، ریز نمیشود و همین روال در پژوهش مربوط به علوم انسانی و تجربی نیز پی گرفته میشود.
برای نمونه، اگر احادیث طبّی را درباره علل لاغری گرد میآوریم، لازم است افزون بر احادیث معرفیکننده خوراکیهایی که از فربهشدن جلوگیری میکند، احادیثی که شیوههای زندگی منتهی به لاغری را گوشزد میکند نیز یکجا و کنار هم گرد آوریم (مانند تعداد و چگونگی حمامکردن)؛ همچنین در دانش پزشکی نیز به دنبال اسباب مختلف آن باشیم، نه آنکه تنها یک گزاره حدیثی از امامصادق علیه السلام مانند: «أکل الحیتان یذیب الجسم»؛۱ خوردن ماهی، بدن را آب میکند، را با یک گزاره پزشکی درباره خوردن ماهی بسنجیم، زیرا بسی محتمل است که خوردن ماهی به طور طولانی و یا در کنار سایر کارها، به لاغری بینجامد، همان گونه که در احادیث دیگر به همین نکته اشاره شده است۲ . ما در بخش بعدی به این موضوع اشاره میکنیم و اکنون به مراحل اجرایی این روش میپردازیم و امیدواریم که توضیح مراحل، به روشنشدن روش انجامد. گفتنی است، این روش بر اساس واقعیتهای کنونی بنا شده است. در روزگار کنونی با کمبود اندیشمندانی روبهروییم که در هر دو حوزه حدیث و یک دانش بشری به درجات عالی دانش دست یافته و نیز فرصت سرمایهگذاری در پژوهشهای میانرشتهای را داشته باشند.
پیکربندی روش پیشنهادی
1. امکانسنجی
مطالعه پیوسته و گسترده حدیث و آگاهی از پشتگرمی منظومه فکری امامت (ثقل
1.. کافی، ج۶، ص۳۲۳، ح۶: علی بن محمد بن بندار، عن محمد بن عیسی، عن یونس، عن عبدالله بن سنان، عن أبیعبدالله علیه السلام .
2.. ر.ک: کافی، ج۶، ص۳۲۳ و ۳۲۴.