حدیث، بهتر پاسخ میدهند و بر آزمایشهای درونآزمایشگاهی ترجیح دارند. یک تجربه اینجانب با گیاهان دارویی، ارتباط دارد. پس از جمعآوری احادیث پزشکی و جواب مثبتگرفتن از آزمایش «اثمد» یا همان «سُرمه» به طریق آزمایشگاهی، به آزمایشگاه بزرگ گیاهان دارویی متعلق به وزارت جهاد کشاورزی_ که در آن سالها جهاد سازندگی نامیده میشد_ پیشنهاد دادم که برخی از گیاهانی را که ما در دانشنامه احادیث پزشکی نام برده و خواص دارویی آنها را از زبان احادیث گزارش کردهایم، تجزیه کنند و عناصر تشکیلدهنده آن را معین نمایند و بر اساس خواصّ عناصر موجود در آنها، آنچه را در حدیث داریم بسنجند، اما پاسخ عزیزان آن بود که تجزیه یک گیاه به همه عناصر تشکیلدهنده آن، یک فرآیند طولانی و پرهزینه دارد و بهتر است هر یک از داروهای گیاهی را روی همان بیماری بیازماییم که حدیث مربوطه، درمان او را با آن گیاه یا میوه، میسر دانسته است.
برای نمونه، اگر در کتاب خصال شیخ صدوق به نقل از امامصادق علیه السلام آمده است: «البطیخ یذیب الحَصی فی المثانه»؛۱ خربزه، سنگ مثانه را آب میکند، و یا باقلا را خونساز و آن را برای جلوگیری از پوکی استخوان مفید دانسته باشد،۲ ما میتوانیم خربزه را به فردی که به بیماری سنگ کلیه یا مثانه مبتلاست، و باقلا را به کسی که از پوکی استخوان رنج میبرد در مقادیر مختلف، اما اندازهگیریشده و با طول مدت درمان معین به گونه حرفهای بخورانیم و این کار را روی داوطلبان متعددی بیازماییم و سپس به روش تجزیه و تحلیل آماری و دیگر روشهای معمول دانش پزشکی، اثرگذاری و موفقیت دارو را در درمان بیمار بسنجیم.
این یکی از دیگر نقاطی است که لازم است طرف دیگر گفتوگو، یعنی کارشناس داروسازی و پزشکی به عرصه بیاید و نظر خود را در انتخاب روش مناسب ارائه دهد و پیگیری و تجزیه و تحلیل نتایج را برعهده بگیرد.
در دانش روانشناسی نیز واحد علوم روانشناختی پژوهشکده دارالحدیث، بر اساس روایات، به عامل اصلی حیا و نشانههای آن دست یافت و آنگاه بر اساس آنها، به تهیه آزمونی پرداخت که با تکمیل آنها از سوی داوطلبان، وجود و شدت و ضعف
1.. الخصال،ج۲، ص۴۴۳، ح۳۶.
2.. کافی، ج۶، ص۳۴۴، ح۱.