معقولیت ایمان

سید حسن اسلامی اردکانی ^۱

چکیده

در برخی از روایات استدلالی برای معقولیت اعتقاد به خداوند و روز جزا ارائه شده است که مضمونی به این شکل دارد: اگر خدا و روز جزایی در کار بود، ما از ایمان خود بهره فراوان برده‌ایم و در صورتی که باور ما خطا از آب درآمد، زیانی نکرده‌ایم. این سبک استدلال، چندان مورد توجه متکلمان مسلمان قرار نگرفته است. با این حال، این استدلال قرینه‌ای در فرهنگ مسیحی دارد که به شرط‌بندی پاسکال معروف است و طبق پژوهش برخی از محققان از طریق نوشته‌های غزالی به فرهنگ مسیحی منتقل شده است. نوشته حاضر، پس از گزارش و تحلیل احادیث مرتبط، روایت مسیحی آن را تحلیل کرده و اشکالاتی را که بر این استدلال شده است، باز می‌گوید و قوت آن را می‌سنجد. بیشتر اشکالاتی که متوجه این استدلال شده، زاده بی‌توجهی به خصلت و کارکرد آن است. در نتیجه، به نظر می‌رسد که این استدلال همچنان کارآیی خود را دارد.

کلیدواژه‌ها: معقولیت ایمان در احادیث شیعه، شرط‌بندی پاسکال، معقولیت ایمان، استدلال عمل‌گرایانه، غزالی.

درآمد

هنگامی که دلایل له و علیه وجود خداوند، کارآیی خود را از دست می‌دهند و هر دو سوی قضیه یکسان به نظر می‌رسد، آیا همچنان ایمان به وجود خداوند معقول، و ایمان بر بی‌ایمانی مرجح است؟ در سنت اسلامی و مسیحی به این پرسش پاسخ مثبت داده شده