قبول می‌نگرد.۱
هـ) در منابع مختلف روایی و اخلاقی استدلال بالا در قالب شعری به امام علی _ علیه السلام _ نسبت داده شده است که طبق آن فرمود:
زعم المنجم و الطبیب کلاهماأن لا معاد فقلت: ذاک الیکما
إن صح قولکما فلست بخاسراو صح قولی فالوبال علیکما۲
گفتند منجم و طبیب هر دو ایشان که هرگز انگیخته نشوند مردگان. گفتم: دور شوید! اگر درست باشد گفتار شما، پس نیستم زیانکار. اگر درست باشد گفتار من، پس زیانکاری بر شماست.۳
مجلسی این شعر را با اندکی تغییر در مصراع آخر از همین منبع آورده است.۴ باز غزالی همین شعر را با تغییرات دیگری _ که البته مضمون اصلی آن را دگرگون نمی‌سازد _ نقل می‌کند.۵
حاصل همه این روایات _ که یکی از آنها در قالب شعر بیان شده _ آن است که در شرایطی که دلایل معرفتی کافی به سود ایمان یا بی‌ایمانی وجود ندارد، همچنان ایمان بر رقیب خود برتر است.
2. بررسی نصوص
این روایات، در مجموع، از نظر سندی با مشکل مواجه شده‌اند. علامه مجلسی، پس از آوردن حدیث نخست، آن را «مرفوع» می‌شمارد و اشاره می‌کند که در بیشتر نسخه‌های الکافی دیده نمی‌شود؛ اما از آن جا که در کتاب التوحید صدوق وجود دارد و وی آن را از کلینی روایت کرده است، گویای آن است که باید در نسخه‌اش بوده باشد.۶ همچنین در نسخه‌ای که ملا صالح مازندرانی شرح کرده است و نیز در الوافی فیض، این حدیث دیده
1.. المحجه البیضاء فی تهذیب الاحیاء، ج۷، ص۱۰۳.
2.. مطالب السؤول فی مناقب آل الرسول، ص۲۱۷.
3.. شرح دیوان منسوب به امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب، ص۶۹۹. وی این شعر را این گونه به شعر ترجمه می‌کند:
جمعی که ز سرّ کـار غافـل باشنـد از جـهـل به نفـی حشـر قـایـل باشـنـدگر نیست قیامت چه زیان مؤمن را ور هست حکیمان همه جاهل باشند
4.. بحار الانوار، ج۷۸، ص۸۷، «او صح قولی فالخسار علیکما».
5.. احیاء علوم الدین، ج۳، ص۳۶۷.
6.. مرآة العقول فیشرح اخبار آلالرسول، ج۱، ص۲۴۹.
