بررسي و ارزيابي وجوه جمع بين روايات «اهل الذكر» و سياق آيات (43 سوره نحل و هفتم سوره انبيا) در ديدگاه مفسران - صفحه 43

رسول الله _ صلی الله علیه و آله _ ذکر است و اهل بیت _ علیهم السلام _ ایشان مرجع پرسش‌هایند و آنان اهل الذکرند.
همین معنا از امام باقر _ علیه السلام _ از رسول خدا نقل شده که فرمود:
الذكر أنا و الائمة اهل الذكر.۱
مرحوم صفّار مضمون این حدیث را از امام صادق _ علیه السلام _ نقل می‌کند۲ و از امام باقر _ علیه السلام _ هم همین معنا نقل شده است که می‌فرمایند:
رسول الله _ صلی الله علیه و آله _ ذکر است و اهل بیت او همان، اهل الذکرند و آنان تنها ائمه معصوم _ علیهم السلام _ هستند.۳
در پاره‌ای از روایات نیز ذکر به قرآن معنا شده و اهل الذکر بر ائمه اهل بیت _ علیهم السلام _ به عنوان «اهل القرآن» تطبیق گردیده است؛ مانند حدیث امام باقر_ علیه السلام _ که مرحوم صفّار با دو طریق محمد بن مسلم و برید بن معاویه نقل کرده است. در این احادیث می‌فرماید:
الذكر، القرآن و نحن مسئولون.۴
این معنا در برخی از احادیث با تفصیل بیشتری آمده است؛ مانند حدیث امام صادق _ علیه السلام _ که در باره آیه «فَاسْأَلُوا أَهْلَ الذِّکْرِ ...» می‌فرماید:
كتاب الله الذكر و اهله آل محمد _ صلی الله علیه و آله _ الذين امر الله بسؤالهم و لم يؤمروا بسؤال الجهال و سمّی الله القرآن ذكراً فقال:«و انزلنا اليك الذكر لتُبيِّن للنّاس ما نزّل اليهم ...»؛۵کتاب خدا، ذکر است و اهل ذکر، آل محمد _ صلی الله علیه و آله _ هستند؛ آنان که خداوند دستور داده از آنان بپرسند و به پرسش از جاهلان مأمور نشده‌اند و خداوند قرآن را ذکر نامید و فرمود :«ما به سوی تو ذکر را نازل کردیم تا برای مردم آن چه برای آنان نازل شده تبیین کنی».
امام رضا _ علیه السلام _ نیز در مناظره خود با اهل تسنن _ که اهل الذکر را یهود و نصارا

1.. بصائر الدرجات، ص۴۱، ح ۱۹.

2.. همان، ۴۰، ح ۱۱؛ الکافی، ج۱، ص۲۱۰، ح ۲.

3.. بصائر الدرجات، ص۴۰، ح ۱۰ و ۲۶.

4.. همان، ۴۱، ح ۱۴، ۲۲، ۲۳، ۲۷؛ تفسیر العیاشی، ج۳، ص۱۱، ح ۳۱.

صفحه از 50