راست‌نمايي احاديث رجعت - صفحه 69

نمی‌آورد؛ زیرا به وسیله برهان عقلی تأیید و تقویت می‌شود.1
ملا صدرا، در ادامه، بسیاری از روایات رسیده در اصول معارف و مباحث توحید و دیگر مسائل اعتقادی را همین گونه می‌داند.2
ملا صالح مازندرانی نظر ملا صدرا را تأیید می‌کند:
ضعف سند هذه الروایة لا ینافی الجزم بصحّة مضمونها لا مؤید بالعقل و النقل.3
علامه طباطبایی معتقد است:
کسانی که وارد بحث از روایات غیر فقهی می‌شوند، در درجه اول باید از موافقت و مخالفتش با قرآن بحث کنند؛ اگر با قرآن موافق بود (و یا لااقل مخالف نبود) اخذ کنند و گر نه دور بیاندازند... این که بسیاری از مفسران عادت کرده‌اند که در بررسی اسناد روایات، بدون بحث از موافقت و مخالفت آنها با کتاب خدا و فقط به صرف اعتبار سند به اعتبار روایات حکم نموده‌اند، هیچ دلیلی بر صحت آن نداریم.4
این روش مستند روایی نیز دارد امام صادق علیه السلام به محمّد بن مسلم فرمود:
یا محمّد! ما جاءک فی روایة _ من برّ او فاجر _ یوافق القرآن فخذ به وما جاءک فی روایة _ من برّ او فاجر _ یخالف القرآن فلا تأخذ به.5
با توجه به آنچه گذشت، روایات رجعت را می‌توان از این زاویه بررسی نمود و نتیجه گرفت که:
الف) این سخن که اخبار رجعت در کتاب‌های غیر معتبر آمده و اگر هم در کتب معتبر آمده، علم‌آور نیست، سخن سنجیده‌ای نیست.
ب) با توجه به بررسی سندی روایات رجعت می‌توان آنها را از طریق تواتر اجمالی معتبر دانست. علاوه بر آن، این روایات را بیشتر کتاب‌های حدیثی روایت کرده‌اند.6
مرحوم آقا بزرگ تهرانی می‌گوید:

1.. شرح اصول الکافی، ج۱، ص۲۲۰.

2.. تفسیر القرآن الکریم، ج۷، ص۱۳۲.

3.. شرح اصول الکافی، ج۲، ص۱۰۷.

4.. المیزان، ج۱، ص۲۴۱.

5.. تفسیر العیاشی، ج۱، ص۸، ح ۱ _ ۵.

6.. الایقاظ، ص۴۱۰.

صفحه از 86