چنان که یهودیان معتقدند ایلیای نبی به آسمان رفت و سرانجام به زمین باز می‌گردد و دین را در جهان برپا می‌دارد.۱
مسیحیان نیز معتقدند رجعت عیسی و آغاز روز بزرگ و داوری نهایی واقعه‌ای است ناگهانی و هیچ علامتی از وقوع آن خبر نمی‌دهد.۲ افزون بر این، در دین زرتشت و یهود هم این اعتقاد وجود دارد.۳
با این وجود، مسأله رجعت در دوره معاصر مورد بی‌مهری قرار گرفته است و جایگاه شایسته خود را در میان مباحث علمی نیافته است.
رویگردانی از این بحث مهم به دلیل تلاش اهل سنّت در محو این اعتقاد بوده؛ زیرا آنها اعتقاد به رجعت را انکار نموده و آن را جزء عقاید اعراب جاهلی، یهود، نصارا، عقیده هواپرستان و بدعت‌گذاران۴ دانسته‌اند. آنها حدیث جابر بن زید جعفی را قبول نداشتند، زیرا تنها اتهامش اعتقاد به رجعت بود.۵ ابن حبان نقل می‌کند که زبان رشید هُجری را به دلیل اعتقادش به رجعت بریدند و او را به دار آویختند.۶
برداشت ناصواب موافقان از رجعت دلیلی دیگر بوده است. پیچیدگی مسأله رجعت از یک سو و برداشت ناصواب موافقان رجعت دلیل دیگر بی‌مهری به مسأله رجعت است.۷ از سوی دیگر، اشتباه با تناسخ موجب شده منکران رجعت، تناسخ را به شیعه نسبت داده و رجعت را همان تناسخ دانسته و انکار کنند.۸
در این نوشتار، بعد از چند نکته کلّی در باره رجعت، به بررسی روایات مربوط به رجعت خواهیم پرداخت.
الف) بررسی واژگانی
_ معنای لغوی رجعت
در فرهنگ‌نامه‌ها و کتاب‌های لغت واژه‌هایی چون «رجع، ایاب، کرّ، ردّ، حشر، خروج»
1.. تاریخ شیعه و فرقه‌های اسلام، ص۱۱۱.
2.. مرقس، ۱۳: ۲۳؛ متّی، ۲۴: ۳۶ و ۲۵: ۱۳.
3.. «گونه‌های اندیشه موعود در ادیان مختلف».
4.. اصول مذهب شیعه، ج۲، ص۹۲۷.
5.. صحیح مسلم، ج۱، ص۲۰.
6.. الاکمال فی ذکر من له روایة فی مسند الامام احمد، ص۱۴۴.
7.. الایقاظ، ص۳.
8.. رجعت یا حیات دوباره، ص۱۶۵.
