راست‌نمايي احاديث رجعت - صفحه 62

ج) نیز صدوق در کتاب معانی الاخبار با اسناد حسن از عبدالاعلی بن اعین قال:
حدث عن بنی اسرائیل و لا حرج؟ قال: نعم. قلت: فَنُحَدِثُ عن بنی اسرائیل بما سمـعناه و لا حرج علینا؟ قال: امّا سمعت ما قال: کفی بالمرء کَذِباً أن یحدث بکل ما سمـعُ، فقلت: فکیف هذا؟ قال: ما کان فی الکتاب انه کان فی بنی اسرائیل یحدّث أنه کائنٌ فی هذه الأمة و لا حرج.۱
افزون بر سه روایتی که گذشت، با اندک تفاوتی در متن و با اسناد دیگر، حدیث‌های نیز وجود دارد که به همین سه روایت بسنده می‌کنیم.۲ می توان گفت از بهترین روایات برای اثبات اصل رجعت همین روایات است؛ زیرا طبق آیات قرآن زنده شدن مردگان در بنی اسرائیل اتّفاق افتاده و حضرت می‌فرماید در امّت اسلام هم واقع می‌شود. بنا بر این، شایسته است در باره این سه روایت قدری بحث شود.
روایت اول را صدوق با تعبیر «قال رسول الله» صلی الله علیه وآله نقل کرده است. مشهور فقیهان و رجالیان شیعه آن دسته از روایات مرسلی را که صدوق با این تعبیر بیاورد، معتبر می‌شمارند. بر این اساس، اسانید این حدیث از نظر مرحوم صدوق معتبر و صحیح است، لیکن او آنها را در این کتاب فقهی _ حدیثی به ضرورت اختصار حذف نموده است.
روایت دوم _ که کلینی با اسنادش از زراره نقل کرده _ صحیح است.۳
روایت سوم هم _ که صدوق با اسنادش از عبد الاعلی بن اعین از امام صادق _ علیه السلام _ نقل کرده _ حسن است.۴ پس این دسته روایت معتبر است.
روایت دیگری مشابه این مضمون در بحار الانوار۵ آمده و به دلیل بودن احمد بن علی قمی و ادریس بن ایّوب ضعیف است.
نتیجه: با روایات همین عنوان اصل مسأله رجعت اثبات می‌شود.

1.. معانی الاخبار، ص۱۵۹.

2.. برای ملاحظۀ تفسیر روایات، ر.ک: کمال‌الدین و تمام النعمه، ص۵۳۰؛ الکافی، ج۱، ص۴۱۵، ح ۱۷؛ معانی الاخبار، ص۱۵۸ و ۱۵۹؛ تفسیر القمی، ج۲، ص۴۱۳؛ اختیار معرفة الرجال، ج۱، ص۷۵، ح ۴۷؛ الکافی، ج۸، ص۵۲، ح ۱۶؛ الاحتجاج، ج۱، ص۳۵۸؛ و الخرائج و الجرائج، ج۲، ص۹۹۵.

3.. محمّد بن یحیی، عن احمد بن محمّد، عن ابن محبوب، عن جمیل بن صالح، عن زراره.

4.. توضیح اسناد صدوق: پدرش از سعد بن عبدالله (ثقه)، از محمّد بن عیسی بن عبید (ثقه)، از حسین بن سیف بن عمیره (حسن)، از برادرش علی بن سیف بن عمیره (ثقه)، از پدرش (ثقه)، از محمّد بن مارد (ثقه)، از عبدالاعلی بن اعین (ثقه).

5.. بحار الانوار، ج۵۳، ص۱۲۱، ح ۱۶۰.

صفحه از 86