کردار خود بصیر باشد و به اصلاح خود بپردازد تا آخرتی آباد داشته باشد. پیامبر اکرم _ صلی الله علیه و آله _ در این باره می‌فرمایند:
لِکلِّ خَرَابٍ عِمَارَةٌ وَ عِمَارَةُ الْآخِرَةِ الْعَقْلُ؛۱هر خرابی را آباد کننده ای است و آباد کننده آخرت عقل است.
در این قسمت به دنبال پاسخ این پرسش هستیم که شناخت آخرت با توجه به ویژگی‌های گوناگون آن چگونه می‌تواند در اصلاح اخلاق و رفتار انسان موثر باشد. آخرت نیز مانند موارد قبلی، ابعادی دارد که هر بعد آن اثر اخلاقی خاص خود را دارد که در ادامه به آنها می‌پردازیم:
الف) پایداری آخرت
یکی از این ویژگی‌ها پایداری آخرت است. به همین جهت در متون اسلامی از آخرت به عنوان قرارگاه،۲ خانه همیشگی۳ یاد شده است. توجه به این حقیقت می‌تواند آثار اخلاقی خاصی را داشته باشد؛ یکی از آنها زهد است. این نوع شناخت از آخرت سبب زهدورزی در دنیا می‌گردد. اگر انسان بداند آخرتی پایدار و همیشگی وجود دارد که نعمت‌ها و عذاب‌های آن برای ابد باقی می‌ماند، آشکار است که فریب مظاهر دنیوی را نمی‌خورد و دلبسته آن نمی‌شود، بلکه شیفته و علاقمند آخرت و نعمت‌های فراوان می‌شود. امام علی _ علیه السلام _ در این باره می‌فرمایند:
کیفَ یزْهَدُ فِی الدُّنْیا مَنْ لَا یعْرِفُ قَدْرَ الْآخِرَةِ.۴
اثر دیگر، درمان حرص است. همچنین انسانی که بر پایدار بودن آخرت آگاهی دارد و گذرا و موقت بودن دنیا را به وضوح دیده است، زیاده بر آنچه نیاز دارد، نمی‌خواهد و بر آنچه هست، راضی است. امام علی _ علیه السلام _ باور به حیات آخرت را عامل بزرگی برای دوری از حرص ورزیدن به دنیا می‌دانند و می‌فرمایند:
مَنْ أَیقَنَ بِالْآخِرَةِ لَمْ یحْرِصْ عَلی الدُّنْیا.۵
1.. كنز الفوائد، ج۱، ص۵۶؛ بحار الأنوار، ج۱، ص۹۵.
2.. سوره غافر، آیه۳۹؛ نهج البلاغه، خطبه ۲۰۳، ر. ک: دنیا و آخرت از نگاه قرآن و حدیث، ج۲، ص۲۶۲ «دار القرار».
3.. سوره اعلی، آیه۱۶ و ۱۷؛ عیون أخبار الرضا، ج۱، ص۲۹۸، ح ۵۶؛ الأمالی للصدوق، ص۱۷۲، ح ۱۷۴؛ ر. ک: دنیا و آخرت از نگاه قرآن و حدیث، ج۲، ص۲۶۶ «دار البقاء».
4.. تصنیف غرر الحكم و درر الكلم، ص۱۴۶.
5.. همان، ص۱۵۱.
