يَحْمِلُ الْعَذَرَة.1
بر اساس متون دینی، همچنین این شناخت با همین تفصیل، سبب دوری از تکبر و تفاخر نیز می‌گردد. امام باقر _ علیه السلام _ می‌فرماید:
عَجَباً لِلْمُخْتَالِ الْفَخُورِ وَ إِنَّمَا خُلِقَ مِنْ نُطْفَةٍ ثُمَّ يَعُودُ جِيفَةً وَ هُوَ فِيمَا بَيْنَ ذَلِک لَا يَدْرِي مَا يُصْنَعُ بِه.2
2. شناخت خدا
بر اساس بررسی صورت گرفته، یکی دیگر از شناخت‌هایی که در متون اسلامی مورد استفاده قرار گرفته است، شناخت خداوند متعال است. شناخت خداوند به معنای شناخت صفات اوست. حال باید دید شناخت صفات مختلف خداوند متعال، چگونه موجب اصلاح اخلاق ناشایست و تقویت اخلاق شایسته می‌گردد.
الف) شناخت رازقیت خداوند
بسیار در قرآن کریم و روایات بیان شده است که روزی دادن، مختص به خدای تعالی است، و این که روزی، حقی است برای خلق بر عهده خدای تعالی.۳ این شناخت چند اثر اخلاقی دارد: یکی زدودن ترس از فقر است. شناخت رازقیت او ترس از فقر را از انسان می‌زداید. در فرهنگ جاهلی، والدین به خاطر ترس از فقر، فرزندان خود را می‌کشتند.۴ از این رو، خداوند متعال با استناد به رزاقیت خود، آنان را از این کار نهی نموده است.۵ به همین جهت، باور به تضمین روزی از سوی خداوند متعال نیز غم و اندوه انسان را در کسب روزی از بین می‌برد. حضرت علی _ علیه السلام _ می‌فرماید:
یا ابْنَ آدَمَ! الرِّزْقُ رِزْقَانِ رِزْقٌ تَطْلُبُهُ وَ رِزْقٌ یطْلُبُک، فَإِنْ لَمْ تَأْتِهِ أَتَاک فَلَا تَحْمِلْ هَمَّ سَنَتِک عَلی هَمِّ یوْمِک، کفَاک کلَّ یوْمٍ کلُّ یوْمٍ عَلی مَا فِیهِ، فَإِنْ تَکنِ السَّنَةُ مِنْ عُمُرِک فَإِنَّ اللهَ تَعَالی سَیؤْتِیک فِی کلِّ غَدٍ جَدِیدٍ مَا قَسَمَ لَک، وَ إِنْ لَمْ تَکنِ السَّنَةُ مِنْ عُمُرِک فَمَا تَصْنَعُ بِالْهَمِّ فِیمَا لَیسَ لَک.۶
1.. تصنیف غرر الحكم و درر الكلم، ص۳۰۹.
2.. الكافی، ج۲، ص۳۲۹. همچنین حضرت علی _ علیه السلام _ می‌فرمایند: «مَا لِابْنِ آدَمَ وَ الْفَخْرِ أَوَّلُهُ نُطْفَةٌ وَ آخِرُهُ جِیفَةٌ وَ لَا یَرْزُقُ نَفْسَهُ وَ لَا یَدْفَعُ حَتْفَه» (نهج البلاغه، حکمت ۴۵۴).
3.. ر. ک: سوره هود، آیه ۶؛ سوره ملک، آیه ۲۱؛ سوره عنکبوت، آیه ۶۰.
4.. ر.ک: تفسیر الصافی، ج۳ ، ص۱۹۰؛ تفسیر القمی، ج۲، ص۱۹.
5.. سوره اسراء، آیه ۳۱.
6.. نهج البلاغه، حکمت ۳۷۹، من لا یحضره الفقیه، ج۴، ص۳۸۶.
