نمایه موضوعی
1. عقل‌گرایی و خردورزی، 2. خسران و زوال اعمال بدون بهره بردن از نیروی عقل.
روایت بیست و یکم
... قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه و سلم : لَمَّا نَزَلَتْ سُورَةُ بَرَاءَةَ، قَالَ: بُعِثْتُ بِمُدَارَاةِ النَّاسِ، قَالَ سَهْلٌ: فَمَنْ خَالَطَهُمْ دَارَاهُمْ وَ لَمْ یُمَارِهِمْ، فَإِنَّ مداراتهم صَدَقَةٌ، وَ مُدَارَاةُ الْوَالِدِ فَرِیضَةٌ، وَ مُدَارَاةُ ذَوِی الأَرْحَامِ سُنَّةٌ، وَ مُدَارَاةُ السُّلْطَانِ طَاعَةٌ، وَ مُدَارَاةُ أَهْلِ الْبِدَعِ مُدَاهَنَةٌ، وَ مُدَارَاةُ الأَحْمَقِ شَرَفٌ...۱
نمایه موضوعی
1. مدارا با مردم، 2. مدارا در جایگاه صدقه، 3. مدارا با مفهوم فریضه، 4. مدارا در مفهوم سنت، 5. مدارا در مقام اطاعت، 6. مدارا در معنای سازش، 7. مدارا به معنای شرافت.
حدیث بیست و دوم
... قُلْتُ لَهُ: بِمَ بُعِثْتَ یَا مُحَمَّدُ! قَالَ: بِصِلَةِ الْأَرْحَامِ وَ إِقَامِ الصَّلَاةِ وَ إِیتَاءِ الزَّکَاةِ۲
نمایه موضوعی
1. پیامبر صداقت، 2. صله رحم، 3. بر پای داشتن نماز، 4. پرداخت زکات.
بخش دوم. تحلیل نمایه‌ها
در یک جمع‌بندی کلی در باره نمایه‌های برآمده از درون روایات، سه دسته از مفاهیم و آموزههای دینی در زمینه اخلاق، احکام و اعتقادات نمود خواهد یافت. تعداد کل نمایه‌های ما در این بخش 61 مورد را شامل می‌شد که از درون 22 روایت بعثت استخراج شدند. در این بین 39 مورد به حوزه اخلاق مرتبط میشود که در 21 روایت مورد تأکید واقع شدند. مفاهیمی همچون شکرگزاری و صداقت و رحمت در کنار خردگرایی و فضایل اخلاقی چون مدارا و
1.. شعب الایمان، ج۶، ص۳۵۱؛ کنز العمال، ج۳، ص۴۰۷؛ الجامع الصغیر، ج۱، ص۴۸۷؛ کشف الخفا و مزیل الالباس، ج۱، ص۲۸۷ (از کتاب شعب الایمان بیهقی حدیث را برگزیده و می افزاید: بعثت بمداراة الناس و مشهور در زبان مردم امرت بمداراة الناس است). در منابع ذیل روایت به این صورت عنوان می شود: و اما السنة من نبیه، فمداراة الناس: الامالی (صدوق)، ص۳۲۹؛ روضة الواعظین، ص۴۲۲؛ مشکاه الانوار، ص۸۵؛ در سایر منابع روایت به این صورت مطرح میشود: «امر نبیه بمداراة الناس » (اصول الکافی، ج۲، ص۲۴۱؛ صفات الشیعة، ص۳۸؛ عیون اخبار الرضا، ج۲، ص۲۳۳؛ الکامل، ج۲، ص۱۵؛ تحف العقول، ص۴۸، اعلام الدین فی صفات المؤمنین، ص۱۱).
2.. تاریخ مدینة دمشق، ج۶۶، ص۳۰۷؛ الطرائف فی معرفة مذهب الطوائف، ص۳۰۴.
