مفاهیم پرتکرار در حوزه اخلاق
در میان مؤلفه‌های برآمده از روایات بعثت مفاهیم اخلاقی بیشترین تآکید و فراوانی را به خود اختصاص داده است و مفاهیمی همچون: پرهیز از خشونت، خردگرایی، صله رحم و تکریم جایگاه خانواده در کنار رحمت و مهر ورزی از فراوانی بیشتری برخوردار بودند.
1. صله رحم و تکریم جایگاه خانواده:
اهمیت این ویژگی والای اخلاقی و سازندگی و اصلاح آن در حدی است که بعد از شرک، ترک آن دشمنترین اعمال در نزد خداوند بوده و قطع صله رحم در قرآن نیز از مصادیق فساد در روی زمین به شمار میآید.۱ ازدواج و مساوات در اصول عقاید و حفظ حریم خانواده نیز جنبه دیگری از شریعت پیامبر را نشان میدهد که مفاهیم و مبانی این روایت را میتوان در گروههای زیر دستهبندی کرد:
یکم. از ویژگیهای شریعت پیامبر، تأکید بر احیای فطرت جمعی است (نفی رهبانیت)؛ دوم. زوجیت از مبانی مؤکد اسلام هدفی است که عامل تکامل انسانهاست (هُنَّ لِبَاسٌ لَکُمْ وَ اَنْتُمْ لِبَاسٌ لَهُنَّ)؛ سوم. حفظ حریم خانواده نیز از مبانی مؤکد شریعت اسلام بوده و فضیلتی همتراز با ارکان دین دارد.
در صله رحم نوعی برآورده شدن احساس امنیت با اتکا به پشتیبانی و استمداد ارحام وجود دارد که نیازی فطری است.
2. پرهیز از خشونت(رفتاری، بیانی):
پرهیز از خشونت در دو حوزه بیان و رفتار از دیگر شاخصهها و ملاکهای پیامبر در زمینه اهداف بعثت است که پس از تکریم خانواده و خویشان بیشترین فراوانی را به خود اختصاص داده است. نهی درشتی و سرکشی در برابر والدین، نفی شکنجه‌گری و تأکید بر حفظ حریم قانون، نهی از سخت‌گیری و درشتی در تعلیم و تربیت، نهی از خشونت در حریم خانواده، پرهیز از خشونت بیانی پرهیز از خشونت و نهی آن در حریم خانواده، مصادیق این مهم در کلام پیامبر است.
نهی از خشونت در حوزه بیانی: در حوزه بیانی، لعن کردن و ناسزاگویی و طعنه زدن، از جمله شاخصههای ضد اخلاقی است که آفت زبان بوده و بدیهی است که اصلاح سخن در ارتباطات افراد در جامعه فضیلت اخلاق و مورد تأیید پیامبر صلی الله علیه وآله است که با توجه به
1.. رک. علم اخلاق اسلامی، ج۲، ص۳۴۲-۳۴۹.
