قوانین اجتماعی و توانایی فرد در تعدیل نفع شخصی خود منجر به واکنش بی‌تابانه به تأخیر می‌شود.^۱
همان طور که اشاره در حوزه اخلاق تألیفات و پژوهش‌های متعددی در مورد صبر صورت گرفته است؛ اما در حوزه روانشناختی هر چند تلاش‌هایی صورت گرفته است، ولی به نظر می‌رسد این پژوهش‌ها نیاز به تکمیل و توسعه بیشتری دارند؛ از جمله این که در این زمینه لازم است روند شکل‌گیری صبر با توجه به مبانی بر گرفته از متون اسلامی نیز تبیین و روشن شود. در این پژوهش با استفاده از روش توصیفی و تحلیل محتوا^۲ تلاش می‌شود تا با تحلیل آیات و روایات مورد نظر، فرایند شکل‌گیری صبر تبیین گردد.
با توجه به توضیحاتی که بیان شد، سؤال اصلی پژوهش حاضر را چنین می‌توان مطرح کرد:
فرایند شکل گیری صبر با توجه به منابع اسلامی چگونه است؟
در ادامه، تعریف صبر و سپس فرایند شکل‌گیری آن با توجه به منابع اسلامی مورد بحث قرار می‌گیرد.

الف. تعریف صبر

بسیاری از لغت‌شناسان صبر را به معنای حبس می‌دانند.^۳ راغب در المفردات با بیان دیگر معنای صبر را «الإمساک فی ضیق؛ نگهداری در تنگنا ذکر می‌کند».^۴ در کتاب قاموس الفقهی لغه و اصطلاحاً نیز کلمات ثبات، حبس و منع به عنوان معانی صبر ذکر شده است.^۵
در اصطلاح، تعریف‌های متعددی از صبر ارائه شده است. در ادامه چند نمونه ذکر می‌گردد:
_ جناب راغب بعد از بیان معنای لغوی صبر، معنای اصطلاحی آن را چنین بیان می‌کند:
حبس النّفس علی ما یقتضیه العقل و الشرع، أو عمّا یقتضیان حبسها عنه؛^۶