جنبه وارد شده و در تحمل موقعیت دشوار موفق شود.
قاعده‌ای که از مطلب فوق می‌توان نتیجه گرفت، این است که «صبر در صورتی تحقق پیدا می‌کند که انسان پایان شیرین و خوشایند صبر را لحاظ کرده و از آن جنبه وارد شود». به بیان دیگر، اگر انسان نگرش خود را به گونه‌ای تنظیم کند که توجه و تمرکزش به جنبه شیرین صبر باشد، نه جنبه دشوار و تلخ آن، صبر محقق می‌شود. چه بسا با توجه به این قاعده است که ائمه هدی در روایات متعدد جنبه شیرین صبر را مورد تأکید و توجه قرار داده‌اند و این همه ترغیب، تأکید و ذکر عواقب خوشایند صبر، در صورتی می‌توانند مفید هدایت‌گری باشند که قاعده فوق در مورد انسان صحیح باشد.
مکانیزم‌ها و متغیر‌های بین مواجهه با دشواری و بروز صبر
سؤال بسیار مهمی که در اینجا باقی می‌ماند، این است: زمانی که فرد با موقعیت دشوار مواجه می‌شود تا این که تصمیم می‌گیرد در جنبه خوشایند صبر متمرکز شده و واکنش صبورانه نشان دهد، چه مکانیزم‌ها و متغیر‌هایی در او رخ می‌دهد؟ به بیان دیگر، عوامل میانجی‌گر در بین مواجهه با موقعیت دشوار و سوق به پایان خوشایند صبر و در نتیجه بروز صبر چیست؟
شکل1: جایگاه عوامل سوق به پایان شیرین
به نظر می‌رسد این عوامل عبارتند از: یقین، حزم، شوق، خوف، زهد و انتظار مرگ. از بین این عوامل یقین و حزم در مرتبه اول و سایر عوامل در مرتبه دوم قرار می‌گیرند.
عوامل مرتبه اول
1. شناخت یقینی
صبر یا تحمل موقعیت دشوار، در صورتی معنا پیدا می‌کند که انسان اولاً به وجود هدف یا اهداف (که جهت رسیدن دشواری را تحمل می‌کند) یقین داشته باشد و ثانیاً مطمئن باشد که وجود این موقعیت دشوار حکیمانه بوده و تحمل آن او را به هدف نزدیک می‌کند. به بیان
