چند گانگی اسم اعظم در حدیث - صفحه 125

7) هر اسمی که تحقق خارجی امور تکوینی بر آن مترتب است، اسم اعظم است.
بنا بر این، حتی اگر اسم اعظم در معانی یاد شده استعمال شده باشند، یک استعمال مجازی خواهد بود. با این پیش فرض، در پاسخ به سؤال گذشته سه دیدگاه زیر قابل طرح است:

دیدگاه نخست. یگانگی اسم اعظم لفظی معبر از اسم اعظم عینی

یک دیدگاه در تعیین اسم اعظم لفظی معبر و حاکی از اسم اعظم عینی، قایل به یگانگی اسم اعظم لفظی است. با توجه به تعدد احادیثی که این دیدگاه‏ها بیشتر برگرفته از آنهاست، مقتضای کسر و انکسار و در نتیجه، جمع بین این دیدگاه‏ها و احادیث متعدد آن است که با مقایسه این دیدگاه‏ها و احادیث متعدد، فقط دیدگاه و حدیثی که اخص از همه دیدگاه‏ها و محدوده آن مشخص‌تر از همه است، اسم اعظم با کاربرد استعمال حقیقی (و نه مجازی) باشد. بنا بر این، باید با سنجش تمامی دیدگاه‏های گذشته که می‏گوید اسم اعظم الهی در میان کل اسمای حسنای الهی و یا در مصحف شریف و کلّ قرآن کریم نهفته است و یا دیدگاه‌های متفاوتی که مدّعی است اسم اعظم در آیه و یا آیات و یا سوره و مجموعه سوره‏ها و یا مجموع آیه یا آیات و یا سوره و سوره‌های خاصّ است؛ از قبیل سوره حمد، آیة الکرسی، آیه ملک، سوره توحید، سوره قدر و... و یا دیدگاهی که اسم اعظم را در حروف مقطّعه اوایل سوره‏های قرآنی، و نیز چندین نظریّه‏ای که اسم اعظم را در دعاهای خاصّ خواه کوتاه و خواه بلند، و نیز دیدگاهی که می‏گوید اسم اعظم را در حروف و اشکال خاصّ نهفته است، با یکدیگر اسم اعظم با کاربرد استعمال حقیقی را در عبارات و الفاظ کوتاه و کوتاه‌تر جست و جو کرد. و در این میان حتی نوبت به «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَـنِ الرَّحِیمِ» _ که دارای عبارت کوتاهی است _ نمی‏رسد؛ زیرا مستند دیدگاهی که می‏گوید: «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَـنِ الرَّحِیمِ» اسم اعظم است، احادیث زیر است:
1) در حدیثی از امام صادق علیه السلام آمده است:
«بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَـنِ الرَّحِیمِ» اسمُ الله الأكبرُ _ أو قال: _ الأعظمُ.1
2) در حدیثی از امام رضا و نیز ابو محمّد حسن بن علی عسکری علیهما السلام آمده است:
«بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَـنِ الرَّحِیمِ» أقربُ إلی اسم الله الأعظم من سواد العین إلی

1.. بحار الانوار، ج۹۰، ص۲۲۳؛ مصباح کفعمی، ص۳۰۶، به نقل از امام صادق علیه السلام.

صفحه از 134