چند گانگی اسم اعظم در حدیث - صفحه 132

3. «باسمک الاعظم الاجل الواحد الاحد الصمد الّذی لم یلد و لم یولد و لم یکن له کفواً احد...».۱
4. «باسمک الکبیر الاکبر العظیم الأعظم الّذی عنت له الوجوه».۲
5. «باسمک الاعظم الاجلّ الأکرم الّذی وضعته علی النهار فأضاء و علی اللیل فأظلم».۳
امکان دارد گفته شود که این دیدگاه از مفهوم اعظم بودن اسم اعظم عدول کرده است؛ آنجا که می‏گوید برخی از اسماء در مقایسه با برخی اسماء دیگر (و نه در مقایسه با تمامی اسماء) اعظم هستند. دیدگاه‏ها و وجوه در زمینه مفهوم اعظمیت اسم اعظم را به صورت زیر می‏توان سامان داد:
1) تمامی اسمای الهی عظیم هستند. بنا بر این، هیچ اسمی در مقایسه با اسم‏های دیگر اعظم نیست.۴
2) هر اسمی که از اسم دیگر بیشتر عظمت خداوند متعال را برساند، از اسم دیگر که چنین نیست، اعظم است.۵
3) اعظمیّت در باب اسمای الهی را به ازدیاد ثواب قرائت اسمای خاصّ از اسمای دیگر است. بنا بر این، اسمی که دارای بیشترین ثواب قرائت است، اسم اعظم خواهد بود.۶
4) اسم خاصی اسم اعظم نیست، بلکه هر اسمی از اسمای الهی که انسان با آن خدا را بخواند و در حال دعا جز یاد خدا چیز دیگری بر ذهنش خطور نکند، اسم اعظم خواهد بود.۷
5) تلاش در جهت شناخت اسم اعظم بی مورد است؛ زیرا هیچ کس جز ذات خدا از آن آگاه نیست. لذا اسم اعظم عبارت از اسم مکنون و مخزون الهی است که خداوند اجازه

1.. بحار الانوار، ج۹۲، ص۱۳۹ و ۳۷۱؛ ج۹۵، ص۱۳۳؛ تهذیب الاحکام، ج۳، ص۹۱؛ اقبال الاعمال، ص۱۷۷؛ البلد الامین، ص۴۲۵؛ مصباح کفعمی، ص۲۹۲.

2.. بحار الانوار، ج۹۵، ص۳۸۵؛ اقبال الاعمال، ص۶۳۸.

3.. همان، ص۹۵، ص۳۹۲ و ص۶۴۶؛ البلد الامین، ص۱۷۹؛ مصباح کفعمی، ص۵۲۹؛ مصباح المتهجّد، ص۸۰۳.

4.. فیض القدیر شرح الجامع الصغیر، ج۱، ص۶۵۲.

5.. همانجا.

6.. فتح الباری شرح صحیح البخاری، ج۱۱، ص۱۹۱.

صفحه از 134