معرفى نسخه خطى «فضائل مكه مكرمه»
على صدرايى نيا
درآمد
ابو سعيد حسن بن يسار بصرى معروف به حسن بصرى (21 ـ 110هـ.ق.) از مشاهير تابعين و مرجع دين اهل بصره بود. او در مدينه منوره متولد و در بصره ديده از جهان فرو بست. او در زهد و عرفان، مقام والايى دارد و يكى از زهاد ثمانيه به شمار مى رود و سلسله ارشاد عده اى از صوفيان جهان اسلام به او منتهى مى شود. ۱
حسن بصرى را رساله اى است درباره فضايل مكه مكرمه. انگيزه نگارش اين كتاب آن بوده كه عبدالرحيم بن يونس (يا انس) يكى از زهاد عصر خود و مقيم مكه بود. او به جهت تنگى معيشت، قصد داشت از آن بلده طيبه مهاجرت كند، اما حسن بصرى كه اين رساله را در فضايل مكه نگاشته، به عبد الرحيم داد تا او را از ترك مكه، منصرف سازد. به همين دليل عنوان اين رساله در كتاب شناسى ها «رسالة الى ابن يونس» و «رسالة الى عبد الرحيم بن يونس» ذكر شده است.
تا آن جا كه نگارنده اطلاع دارد اين رساله تا به حال چاپ نشده ۲ و نسخه كهنى از آن در كتاب خانه حضرت آية الله مرعشى(ره) موجود است كه اساس تصحيح، قرار گرفته و فحص نگارنده در يافتن نسخه ديگرى تا به حال به ثمر نرسيده است.
اين رساله، چهارمين رساله مجموعه شماره 3452 آن كتاب خانه بود كه در برگ هاى «86/ـ91/» قرار گرفته و به دست يوسف بن على رومى در سال 882هـ.ق. در رباط ابن سلام در مكه تحرير شده است. در فهرست آن كتاب خانه، اين رساله با عنوان «رسالة الى ابن يونس» معرفى شده است. ۳
1.براى آگاهى از زيست نامه حسن بصرى و آرا و اقوال دانشمندان، در مورد وى ر. ك: كتاب حسن بصرى، احسان عباس، الاعلام زركلى، ج۲، ص۲۴۲؛ تاريخ التراث، ج۱، ب۱، ص۷۲ و ج۱، ب ۴، ص۹؛ تذكرة الاولياء، ج۱، ص۲۴؛ ريحانة الادب، ج۱، ص۲۶۹ و ج۲، ص۳۹۵؛ سير الاولياء، ص۳۲؛ معجم رجال الحديث، خويى، ج۴، ص۲۷۲؛ هدية العارفين، ج۱، ص۲۶۵
2.چندى پيش ترجمه فارسى اين رساله در مجله ميقات، شماره ۱۲، به تصحيح شيخ رضا محمدى و نگارنده سطور به چاپ رسيد.
3.فهرست كتاب هاى خطى كتاب خانه آية الله مرعشى،سيد احمد حسينى، ج۱، ص۲۴۹
