احمد بن محمّد بن خالد برقی(م 274 يا 280 ق)
از شخصیت های شاخص خاندان برقی و از اصحاب امام جواد[۱]، امام هادی و امام عسکری(ع) است.[۲] او در سال ۲۷۴ و بنا بر نقل علی بن محمّد (ابن ماجیلویه)، ۲۸۰ ق درگذشت.[۳]
مکانت حدیثی
رجالیان، ضمن آن که او را ثقه دانسته اند، یادآور شده اند وی از ضعفا، نقل روایت می کند و بر روایت های مرسل اعتماد دارد.[۴] گزارش ابن غضائری، از اختلاف وی با احمد بن محمّد بن عیسی اشعری، رئیس قمیان و اخراج و تبعید وی از قم، حکایت دارد. البته بعدها احمد اشعری، از کار خود پشیمان شد و برقی را به قم باز گرداند و از وی پوزش خواست و در تشییع جنازه برقی، پابرهنه و بی عمامه حاضر شد تا رفتار گذشته خود را جبران کند.[۵] ابن غضائری، در این گزارش، ضمن بیان طعن قمی ها بر وی، رفتار قمی ها را نادرست خوانده و ضعف را متوجّه استادان وی می داند.[۶]
وی از بیش از ۹۷ استاد، حدیث شنیده و بیش از بیست راوی از شهر های کوفه، بغداد، قم، ری، همدان، اصفهان و...، از وی حدیث گزارش کرده اند برخی استادان وی، عبارت اند از: ابن ابی نجران، بَزَنطی، حسن بن محبوب، محمّد بن خالد، عثمان بن عیسی، محمّد بن علی، حسین بن سعید. برخی راویان از وی نیز عبارت اند از: سعد بن عبد اﷲ، سهل بن زیاد، علی بن ابراهیم و محمّد بن ماجیلویه.[۷]
احادیث و آثار
در کتب اربعه، در ۲ هزار و ۶۲۴ سند واقع شده است. او ازجمله مصنّفان پُر اثر امامی به شمار می آید که هم اکنون بخشی از آنها آثار به دست ما رسیده اند.[۸] شیخ طوسی، شمار کتاب های او را ۹۸ و نجاشی، نود کتاب یاد کرده اند.[۹]
از آثار برقی کتاب المحاسن است که کتاب بزرگی بوده و قسمت باقیمانده آن در دو جلد و یازده کتاب، انتشار یافته است. رجال البرقی نیز به او منتسب است که ظاهراً نوشته فرزند، یا یکی از نوادگان اوست.[۱۰]
[۱] . رجال الطوسی: ص۳۷۳ ش۵۵۲۱.
[۲] . رجال البرقی: ص۵۷ و ۵۹.
[۳] . رجال النجاشی، ج۱ ص۲۰۷ ش۱۸۰.
[۴] . همان: ص۲۰۵ ش۱۸۰.
[۵] . رجال ابن الغضائری: ص۳۹.
[۶] . همان، خلاصة الأقوال: ص۱۴ ش۷.
[۷] . معجم رجال الحدیث، ج۲ ص۲۶۶ ش۸۵۸.
[۸] . کتاب من لایحضره الفقیه: ج۱ ص۴.
[۹] . الفهرست، طوسی: ص۶۲ ش۶۵، رجال النجاشی: ج۱ ص۲۰۵ ش۱۸۰.
[۱۰] . قاموس الرجال: ج۱ ص۴۵، دانش نامه جهان اسلام: ج۳ ص۱۵۹ (نوشته سید جواد شبیری).