2 . سخنان امام على عليه السلام
۴۱.أى بُنيَّ! . . . أمسِك عَن طَريقٍ إذا خِفتَ ضَلالَهُ ، فَإنَّ الكَفَّ عَن حِيرهِ الضَّلالَةِ خَيرٌ مِن رُكوبِ الأهوالِ؛
۰.پسر عزيزم! ... در راهى كه از گمگشتگى در آن بيم دارى ، گام مزن ؛ زيرا خود را از سرگردانىِ گمراهى نگاه داشتن ، بهتر از برنشستن بر مَركب هراس هاست.
۴۲.ايّاكَ أن تُوجِفَ بِكَ مَطايَا الطَّمَعِ فَتُورِدَكَ مَناهِلَ الهَلَكَةِ؛
۰.مبادا مَركب هاى آز ، تو را بتازانند و به پرتگاه هاى هلاكت اندازند!
۴۳.إن قارَفتَ سَيِّئَةً فَعَجِّل مَحوَها بِالتَّوبَةِ؛
۰.اگر به گناهى آلوده شدى ، بى درنگ آن را به توبه بشوى.
۴۴.اِمحَض أخاكَ النَّصيحَةَ حَسَنَةً كانَت أو قَبيحَةً؛
۰.با برادرت اندرز بى غرضانه گوى ، خواه در نيكى باشد يا بازداشتن از ناپسند.
۴۵.اِعلَم أى بُنَيَّ! أنَّهُ مَن أبصَرَ عَيبَ نَفسِهِ شُغِلَ عن عَيبِ غَيرِهِ؛
۰.پسر عزيزم! بدان هر كه عيب خود را ببيند ، از پرداختن به عيب ديگران ، باز مى مانَد.
۴۶.مَن دَخَلَ مَداخِلَ السُّوءِ اتُّهِمَ؛
۰.هر كه به جايگاه هاى نامناسب رود ، متّهم شود.
۴۷.أى بُنَيَّ! لاتُؤيِس مُذنِباً ، فَكَم مِن عاكِفٍ عَلى ذَنبِهِ خُتِمَ لَهُ بِخَيرٍ؛
۰.پسر عزيزم! هيچ گنهكارى را نااميد مكن . چه بسيار گناه آلوده اى كه عاقبتى نيكو يافته است.
۴۸.مَن تَحَرَّى الصِّدقَ خَفَّت عَلَيهِ المُؤَنُ؛
۰.هركه در پىِ راستى بكوشد ، سبك بار شود.
۴۹.ألا ومَن تَورَّطَ في الاُمورِ غَيرَ ناظِرٍ في العَواقِبِ فَقَد تَعَرَّضَ لِمُفضِحاتِ النَّوائِبِ؛
۰.آگاه باشيد كه هر كس بى فرجام نگرى ، خود را در كارها افكند ، با پيشامدهاى رسواكننده روبه رو شود.
۵۰.اَلتَّدبيرُ قَبلَ العَمَلِ يُؤمِنُكَ النَّدَمَ؛
۰.عاقبت انديشى پيش از اقدام به كار ، تو را از پشيمانى باز مى دارد.
۵۱.مَنِ استَقبَلَ وُجُوهَ الآراءِ عَرَفَ مَواقِفَ الخَطَاءِ؛
۰.هر كه به پيشواز نظرهاى گوناگون برود ، جايگاه هاى خطا را بشناسد.
۵۲.إيّاكَ والخَديعَةَ فَإنَّها مِن خُلُقِ اللِّئامِ؛
۰.از نيرنگ بپرهيز ، كه خوى فرومايگان است.
۵۳.عِزُّ المُؤمِنِ غِناهُ عَنِ النّاسِ؛
۰.عزّت مؤمن ، بى نيازى او از مردم است.
۵۴.لَيسَ مَعَ قَطيعَةِ الرَّحِمِ نِماءٌ؛
۰.با گسستن پيوند ، خويشاوندىِ آدمى را رشدى (وفايده اى) نيست .
۵۵.كَثرَةُ الزِّيارَة تُورِثُ المَلالَةَ؛
۰. ديدار بسيار ، دلْ تنگى (و ملال) مى آورد .
۵۶.اِحذَروا الذُّنوبَ ؛ فَإنَّ العَبدَ يُذنِبُ الذَّنبَ فَيُحبَسُ عَنهُ الرِّزقُ؛
۰.از گناهان بپرهيزيد ؛ زيرا روزىِ بنده اى كه دست به گناه آلايد ، بند آيد.
۵۷.ما عالَ امرُؤٌ اقتَصَدَ؛
۰.مرد ميانه رو ، درويش نشود.
۵۸.اَلدّاعي بِلا عَمَلٍ كالرّامي بِلا وَتَرٍ؛
۰.دعا كننده بى عمل ، چون تيرانداز بى زه باشد.
۵۹.اِستَنزِلوا الرِّزقَ بِالصَّدَقَةِ؛
۰.روزى را با صدقه دادن ، درخواست كنيد.
۶۰.إيّاكَ والعَجَلَةَ بِالاُمورِ قَبلَ أوانِها والتَّساقُطَ فيها عِندَ زَمانِها؛
۰.مبادا در كارها ، پيش از فرا رسيدن زمانشان ، شتاب ورزى يا هنگامى كه زمانشان رسيد [در انجام دادن آن] سهل انگارى كنى .
۶۱.إنَّ أنصَحَ النّاسِ لِنَفسِهِ أطوَعُهُم لِرَبِّهِ وأغَشُّهُم لِنَفسِهِ أعصاهُم لَهُ؛
۰.به راستى خيرانديش ترينِ مردم نسبت به خويش ، فرمانبردارترين ايشان از پروردگارش ، و خودفريب ترين آنها ، نافرمان ترينشان از خداست.
۶۲.إذا اُسيئَ إلَيكُم فَاعفُوا وَاصفَحُوا كَما تُحِبّونَ أن يُعفى عَنكُم؛
۰.اگر بر شما بدى رفت ، همان سان كه دوست داريد شما را ببخشايند ،ببخشاييد ودر گذريد.
۶۳.يا كُمَيلُ! لاتَأخُذ إلاّ عَنّا تَكُن مِنّا؛
۰.اى كميل! [ديانت و فقاهت را] جز از ما مگير تا از ما باشى.
۶۴.يا كُمَيلُ ما مِن حَرَكَةٍ إلاّ وأنتَ مُحتاجٌ فيها إلى مَعرِفَةٍ؛
۰. اى كميل! هيچ حركت (و عملى) نيست ، مگر آن كه در آن به شناخت آن نيازمندى.
۶۵.اللّهَ اللّهَ فِي الصَّلاةِ فَإنَّها خَيرُ العَمَلِ ، إنَّها عِمادُ دينِكُم؛
۰.خدا را ، خدا را درباره نماز ، كه بهترين كردار و ستون دين شماست !
۶۶.اَلزّاهِدُ فِي الدُّنيا مَن لَم يَغلِبِ الحَرامُ صَبرَهُ ولَم يَشغَلِ الحَلالُ شُكرَهُ؛
۰.زاهد دنيا كسى است كه حرام ، صبرش را نرُبايد و حلال ، از شُكرش باز ندارد.
۶۷.أحبِب حَبيبَكَ هَوناً ما عَسى أن يَعصِيَكَ يَوماً ما و أبغِض بَغيضَكَ هَوناً ماعَسى أن يَكونَ حَبيبَكَ يَوماً ما؛
۰.دوستت را چندان به اندازه دوست بدار كه بسا روزى دشمنت شود ، و دشمنت را چنان به قاعده دشمن دار كه بسا روزى دوستت شود. ۱
۶۸.اَلصَّبرُ مِنَ الإيمانِ بِمَنزِلَةِ الرَّأسِ مِنَ الجَسَدِ ، فَمَن لاصَبرَ لَهُ لا إيمانَ لَهُ؛
۰.صبر نسبت به ايمان ، مانند سر است به پيكر . پس هر كه صبر ندارد ،ايمان ندارد.
۶۹.اَلصَّبرُ ثَلاثَةٌ : الصَّبرُ عَلَى المُصيبَةِ وَالصَّبرُ عَلَى الطّاعَةِ وَالصَّبرُ عَلَى المَعصِيَةِ؛
۰.صبر بر سه گونه است : صبر (يا شكيبايى) بر مصيبت ، صبر (يااستقامت) بر فرمانبردارى ، و صبر (يا خوددارى) از گناه.
۷۰.اَلدَّهرُ يَومانِ : فَيَومٌ لَكَ ويَومٌ عَلَيكَ ، فَإذا كانَ لَكَ فَلا تَبطَر وإذا كانَ عَلَيكَ فَلا تَحزَن ، فَبِكِلَيهِما سَتُختَبَرُ؛
۰.دنيا دو روز است : روزى به سود توست و روزى به زيانت . اگر به سود توبود ، شادان مشو و اگر به زيانت بود ، اندوه مخور ؛ زيرا به اين دو آزمايش مى شوى.
۷۱.اِبنُ آدمَ أشبَهُ شَى ءٍ بِالمِعيارِ ، إمّا ناقِصٌ بِجَهلٍ أو راجِحٌ بِعِلمٍ؛
۰.آدميزاده ، شبيه ترين چيز به ترازوست : يا با نادانى سبُك شود و يا به دانش ، سنگين گردد.
۷۲.اَلسَّعيدُ مَن وُعِظَ بِغَيرِهِ؛
۰.نيك بخت آن كس است كه از سرگذشت ديگرى پند آموزد.
۷۳.إيّاكُم والأخلاقَ الدَّنِيَّةَ فَإنَّها تَضَعُ الشَّريفَ وتَهدِمُ المَجدَ؛
۰.از اخلاق پست بپرهيزيد ، كه والا را پست مى سازد و بزرگوارى را نابود مى كند.
۷۴.لايَكونُ الصَّديقُ لِأخيهِ صَديقاً حَتّى يَحفَظَهُ في نَكبَتِهِ وغَيبَتِهِ وبَعدَ وَفاتِهِ؛
۰.دوست ، براى برادر خود دوست [واقعى] نيست ، مگر آن كه وى را در گرفتارى و غيبت [و نيز] پس از وفاتش حامى (و نگهبان) باشد.
۷۵.مَن عَرَّضَ نَفسَهُ لِلتُّهَمَةِ فلايَلومَنَّ مَن أساءَ بِهِ الظَّنَّ؛
۰.كسى كه خود را در معرض تهمت قرار دهد ، نبايد بدگمانِ به خويش راسرزنش كند.
۷۶.أيُّهَا النّاسُ! اِتَّقُواللّهَ ، فَإنَّ الصَّبرَ عَلَى التَّقوى أهوَنُ مِنَ الصَّبرِ عَلى عَذابِ اللّهِ؛
۰.اى مردم! تقواى الهى پيشه سازيد ؛ زيرا صبر بر تقوا (خوددارى) ، آسان تر از صبر بر عذاب خداست.
۷۷.إنَّ الأشياءَ لَمَّا ازدَوَجَت إزدَوَجَ الكَسَلُ وَالعَجزُ فَنُتِجَ مِنهُمَا الفَقرُ؛
۰.چون چيزها به همسرى يكديگر درآمدند [و ملازم يكديگر گشتند] ، تنبلى و ناتوانى به هم آميختند و فقر از آن دو بِزاد.
۷۸.مَن قَدَّرَ رَزَقَهُ اللّهُ ومَن بَذَّرَ حَرَمَهُ اللّهُ؛
۰.هر كه اندازه نگه دارد ، خدايش روزى فزايد ، و هر كه اسراف كند ، خدايش محروم سازد.
۷۹.سُئِلَ مَا المُرُوَّةُ؟ فَقالَ : لا تَفعَل شَيئاً فِي السِّرِّ تَستَحيي مِنهُ فِي العَلانِيَةِ؛
۰.[از امام عليه السلام] پرسيدند : مردانگى چيست؟ فرمود : [آن كه] در نهان ، كارى نكنى كه در عيان از آن شرم مى كنى.
۸۰.عَظِّمُوا أقدارَكُم بِالتَّغافُلِ عَنِ الدَّنِيِّ مِنَ الاُمورِ؛
۰.با بى اعتنايى به كارهاى پست ، قدر خود را بالا بريد.
