صاحبان سرّ اميرالمؤمنين بود؛ چنانكه روايات نقل شده از وى نيز بدين امر گواهى مى دهد ۱ .
همچنين او كارگزار اميرالمؤمنين بر هيت (شهرى نزديكى فرات) بود. و از سوى بسر بن ارطاة عامل جانى معاويه مورد تهاجم قرار گرفت. اميرالمؤمنين در نهج البلاغه نامه اى به وى نگاشته و او را سرزنش مى كند.
حديث شناسان كميل را قليل الحديث معرفى كرده اند و جستجوى در مصادر، بيانگر اين نكته است. جهت آشنايى با شخصيت كميل فهرستى اجمالى از روايت هايى كه او نقل كرده ارائه مى گردد. ۲
با تتبعى كه در مصادر حديثى شيعه و اهل سنت انجام شد، روايت هايى كه كميل بن زياد ناقل آن است، از بيست مورد تجاوز نمى كند و عناوين آن چنين است:
1 ـ حديث معرفت نفس كه سؤالى است از سوى كميل از اميرمؤمنان عليه السلام: أريد أن تعرفنى نفسى. روضات الجنات، ج6، ص61؛ شرح الأسماء، حاج ملا هادى سبزوارى، ج2، ص44
2 ـ دعاى كميل. مصباح المتهجد، ص774
1.روضات الجنات، ج ۶، ص ۶۱؛ تاريخ الاسلام، ج ۳، ص ۲۹۳؛ الكامل في التاريخ، ج ۳، ص ۱۸۵؛ الاصابة، ج۳، ص ۳۱۸؛ بحارالأنوار، ج ۹، ص ۶۳۶
2.جهت اطلاع بيشتر از شرح حال كميل رجوع شود به: كميل بن زياد النخعى، على بن الحسين الهاشمى الخطيب، دار المفيد، بيروت، ۱۴۱۱ه ، ۱۹۹۰م، ۱۱۲ص؛ روضات الجنات، ج۶، ص۶۱ـ۶۷؛ الإصابة، ج۳، ص۳۰۰؛ البداية و النهاية، ج۹، ص۴۶؛ تهذيب التهذيب، ج۸، ص۴۴۷؛ جامع الرواة، ج۲، ص۳۱؛ سفينة البحار، ج۲، ص۴۹۶؛ الكامل فى التاريخ، ج۴، ص۴۸۱؛ شرح نهج البلاغه، ج۱۷، ص۱۴۷؛ ميزان الاعتدال،ج۳، ص۴۵۱
