ابومخنف ازدى(م 157 ق)

وى از راويان و مورخان قرن دوم هجرى است كه كتب زيادى داشته و متأسفانه اكنون هيچ يك از آثار او در دست نيست. مقتل امام حسين عليه السلام نيز كه از او مشهور است بازسازى شده اخبار او از كتب مورخانى چون طبرى است.

ابومخنف لوط بن يحيى ازدى كوفى( م ۱۵۷) از خانواده‏اى سرشناس در كوفه است. جدّ او مخنف بن سليم در عصر رسول خدا اسلام آورد و در خلافت اميرالمؤمنين در كنار آن حضرت بود. تولد ابومخنف حدود سال ۷۰ هجرت تخمين زده مى‏شود كه ظاهراً درست نباشد و او در زمان متأخرى به دنيا آمده باشد.

به گفته نجاشى، وى بزرگ مورخان كوفه( عراق) بوده كه به اخبارش اعتماد مى‏شود. او از امام باقر( ع) هم روايت كرده است.

آثار

آثار فراوانى( نزديك ۵۰) در مغازى و فتوح و ردّه و تك‏نگارى‏هايى در مقتل و شرح حال افراد تدوين كرده مانند فتوح خراسان، قتل عثمان، كتاب الجمل، مقتل محمد بن ابى‏بكر، اخبار الحجاج، اخبار شبيب الخارجى. بنابراين تلاش ابومخنف در تدون اخبار تاريخى آنهم اخبار شيعيان بوده و درباره بنى‏اميه يا نهضت عباسيان، كارى از او ديده نمى‏شود.

مذهب ابومخنف را بايد مانند ديگر كوفيان، تشيع عام دانست نه آنكه وى شيعه رسمى و معتقد به ائمه باشد. چون ارتباطى با ائمه نداشته و روايت او از ايشان با واسطه است. كسى از رجاليون اهل سنت هم او را به رفض متهم نكرده و ابن ابى‏الحديد تصريح مى‏كند كه ابومخنف، معتقد به امامت اختيارى( نه نص) بود و از شيعه حساب نمى‏شود.

ابومخنف در اخذ و نقل اخبار فردى دقيق بود و آثار( مرويات) او بعدها به طور گسترده در ميان مورخان رواج يافته و از آن استفاده شده است هر چند هيچ‏يك از آثار او به دست ما نرسيده است.