براى فهم و تصميم گيرى اخلاقى است و محتواى خاصى ندارد و اين خود شخص است كه در هر زمان مى تواند در اين قالب، مواد معينى ريخته و به تحليل آن بپردازد. در نتيجه، اين قاعده جايگزين اصول و ضوابط اخلاقى نيست، بلكه ابزارى است براى تحليل مسائل و شناخت اقدام مناسب در وضعيت هاى گوناگون. اين ويژگى در كنار آزادى عملى كه براى شخص پديد مى آورد، مايه سوء فهم هايى نيز شده است كه بايد فهم و بر طرف گردد.
دو. اين قاعده به دو شكل بيان شده است: مثبت و منفى. روايت منفى آن، يعنى «آنچه بر خود نمى پسندى، بر ديگرى مپسند»، كه بسيار كهن تر است، گاه قاعده سيمين (silver rule) ناميده شده است. با اين حال، اين قاعده در هر دو شكل خود، حاوى يك پيام است. برخى بر اين نظر هستند كه شكل منفى اين قاعده، مؤثرتر و عملى تر از شكل مثبت آن است؛ زيرا خوددارى از انجام عملى آسان تر از انجام دادن عملى خاص است. ۱ برخى ديگر، بر عكس، شكل مثبت آن را نيرومندتر از شكل منفى مى دانند و بر آن اند كه شكل منفى قاعده تنها قدرت بازدارندگى دارد؛ حال آن كه شكل مثبت آن با وضع آرمانى براى عملْ شخص را به پيش مى راند. ۲ هر گروه به سود خود استدلال مى كند و اين بحث تا كنون به فرجام نهايى نرسيده، با اين حال در روايات دينى ما اين دو شكل به يك معنا و با يك قوت به كار رفته است.
سه. صورت مثبت قاعده زرين گاه، مايه سوء فهم گشته، از اين رو، نيازمند توضيح است. كسى ممكن است به استناد اين قاعده كه: «هر چه براى خود مى پسندى، براى ديگران نيز بپسند»، استدلال كند كه من دوست دارم اموال ديگران را با مهارت بدزدم، و در عين حال دوست دارم كسى ماهرانه اموال مرا بدزدد. آيا اين استدلال معتبر است؟ به نظر كسانى اين اشكالى است كه دامنگير قاعده زرين مى شود. ۳ وجود چنين اشكالى است كه برخى را بر آن داشته تا بگويند كه شكل منفى يا بازدارنده اين قاعده بى اشكال است، اما شكل مثبت آن، چه بسا چنين نباشد. جهت رفع اين سوء فهم به دو نكته بايد توجه داشت. نخست آن كه در سنت دينى و با فرض آن كه مخاطب مسلمان است، اين قاعده به مثابه راهنماى عمل به دست او داده شده است و مفروض آن است كه وى گرد كارهاى ناروا نمى گردد. به همين سبب در برخى رواياتى كه شكل مثبت به كار رفته است، بلافاصله برخى مصداق ها آمده است كه مانع سوء فهم مى شود. در سنت مسيحى نيز در برخى از نسخه هاى اوليه لاتين كتاب مقدس، پس از تعبير «هر آنچه دوست داريد»، قيد «كارهاى خوب» نيز افزوده شده است تا مانع بدفهمى و سوء تعبير سخن حضرت مسيح شود. ۴
1.encyclopedia of Judaism, Sara E. Karesh and Mitchell M. Hurvitz, p. ۲۱۲.
2.Golden Rule, Marcus Siner, in Encyclopedia of Philosophy, edited by Borchert, V.۴, p. ۱۴۵.
3.اخلاق هاى الهياتى و پويايى هاى جهانى، ص۶۰ .
4.Golden Rule, W. E. Spooner, in Encyclopedia of Religion and Ethics, edited by James Hastings, V. ۶, p. ۳۱۲.
