دانسته اند؛ ^۱ هرچند جنبه عرفانى و روحانى كوه قاف، برجستگى بيشترى دارد. «البرز» يا «هرابرزئيتى» ـ كه سرتاسر زمين را احاطه نموده است ـ ^۲ در آثار دين زرتشت، كوهى مذهبى و معنوى است كه ايزد مينوى مهر پيش از طلوع خورشيد از پسِ اين كوه بر مى آيد و سراسر سرزمين آرياييان را روشن مى نمايد. اين كوه، كوهى است بلند و درخشان كه منزلگاه ايزد مهر است. ^۳ بر فراز اين كوه بلند، خبرى از شب و تاريكى، بيمارى هاى كشنده و آلايش هاى اهريمنى نيست و ستيغ آن هيچ گاه، مه را به خود نبيند. ^۴ با مطالعه اوستا مى توان دريافت كه كوه البرز، عبادتگاه هوشنگ پيشدادى و محل راز و نياز وى بوده است. چنان كه در اين مكان براى ايزد آبان صد هزار اسب و ده هزار گوسفند قربانى نمود ^۵ و از ايزد اَشى نيك، درخواست كاميابى كرد. ^۶ بر گرداگرد ستيغ آن، ماه و خورشيد و ستارگان در چرخش اند. ^۷ بنابر آيين زرتشت، يك سر پل «چينوت» (صراط) به اين كوه پيوسته است. ^۸ همين ويژگى اخير در دين يهود، به «طور زيتا» ^۹ اختصاص دارد. ^۱۰
بندهش مدت زمان تكامل آفرينش البرز را هشتصد سال مى داند و ديگر كوه هاى جهان را در طول هجده سال، نشأت يافته از همين كوه بر مى شمارد. البرزكوه، نخستين كوه عالم خلقت است كه ديگر كوه ها از او منشعب شده اند. ^۱۱
حاصل كلام آن كه بنابر آيين زرتشت، «قاف» يا «البرز» اصل و اساس و پايه همه بلندى هاى جهان و منزلگاه ايزد مهر بوده است.
داستان كوه قاف در كتب دينى آيين يهود نيز ظهور يافته است. در فصل نخست از باب يازدهم كتاب حكيكاه، در تفسير كلمه «توهو» آمده است:
توهو، خط سبزى است كه تمامى عالم را احاطه نموده است و تيرگى شب از آن مكان بر عالم خيمه مى افكند.
اين خط، يكى از عناصر دهگانه خلقت است كه در روز نخست آفرينش، پا به عرصه دنيا نهاده و خود به همراه ديگر عناصر دهگانه، منشأ خلقت موجودات گرديده است. ^۱۲ ترجمه اين كلمه عبرى به