نتيجه

حديث لايه هاى معنايى متفاوتى دارد كه فهم هر مرتبه آن نيازمند روش خاص خود است. در زمينه روانشناسى نيز حديث نه به صورت يك دانش منظم، بلكه به عنوان يك منبع پربار، در بردارنده معارف روانشناختى فراوانى است كه نيازمند شناسايى و طبقه بندى است. اما مهم اين است كه فهم اين مرتبه از مراتب معنا با روش هاى مرسوم امكان پذير نيست. فهم قوانين روانشناختى نهفته در حديث نيازمند روش متناسب است. از يك منظر، حديث به سه گونه گزاره، مفهوم و نظام مفاهيم تقسيم مى شود و هر بخش روش خاص خود را دارد. در اين نوشتار روش تحليل و تبيين گزاره مورد بررسى قرار گرفت و روشن شد كه براى تحليل و تبيين يك گزاره دو روش وجود دارد: يكى روش ويژگى شناسى و ديگرى روش حركت معكوس. شناخت ويژگى ها امكان يافتن چگونگى رابطه ميان مؤلفه هاى يك گزاره را به وجود مى آورد و پژوهش معكوس امكان راه يافتن به بنيان گزاره را فراهم مى سازد و در مجموع، هر دو راه محقق را به سوى قوانين روانشناختى نهفته در گزاره رهنمون مى شود. با اين كار پژوهشگر مى تواند ايده هاى مختلفى را كشف و سپس طرح كند و زوايايى روانشناسى مبتنى بر دين را روشن سازد.

كتابنامه

ـ أعلام الدين فى صفات المؤمنين، حسن بن محمّد ديلمى (م 711 ق)، تحقيق: مؤسسة آل البيت عليهم السلام ، قم: مؤسسة آل البيت عليهم السلام .
ـ انسان در جستجوى معنا، ويكتور فرانكل، ترجمه: مهين ميلانى و نهضت صالحيان، تهران: درسا، 1381ش.
ـ بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمّة الأطهار عليهم السلام ، محمّد باقر مجلسى (م 1111 ق)، بيروت: مؤسسة الوفاء، دوم، 1403 ق.
ـ تحف العقول عن آل الرسول صلى الله عليه و آله وسلم، حسن بن على حرّانى (ابن شعبة) (م 381 ق)، تحقيق: على اكبر غفّارى، قم: مؤسسة النشر الإسلامى، دوم، 1404 ق.
ـ روانشناسى شادى، مايكل آيزنك، ترجمه: خشايار بيگى و مهرداد فيروز بخت، تهران: بدر، 1375ش.
ـ روش فهم حديث، عبدالهادى مسعودى، تهران: حكمت، 1384ش.
ـ العين، خليل بن أحمد الفراهيدى (م 175 ق)، تحقيق: مهدى مخزومى، قم: دار الهجرة، اول، 1409 ق.
ـ عيون الحكم والمواعظ، على بن محمّد ليثى واسطى (ق 6)، تحقيق: حسين حسنى بيرجندى، قم: دار الحديث، اول، 1376 ش.
ـ غرر الحكم ودرر الكلم، عبد الواحد آمدى تميمى (م 550 ق)، تحقيق: مير جلال الدين محدّث اُرمَوى، تهران: دانشگاه تهران، سوم، 1360 ش.