در آغاز مقاله بدان اشاره شد، داده است. فرض بر اين است كه مرحله نخست طى شده و با استفاده از آن مدل، همه اين پرسش ها پاسخ داده شده و ما به فهمى قابل احتجاج دست يافته ايم. اما در اين مرحله بر آنيم تا به كشف قوانين علمى نهفته در حديث بپردازيم و پاسخ «چرايى»ها را پيدا كنيم. در حديث ياد شده، پرسش ما اين است كه چرا و چگونه حسن خلق موجب تثبيت دوستى مى گردد؟ اگر پاسخ اين پرسش روشن شود، مى تواند در روانشناسى اجتماعى ديدگاه دين درباره يكى از عوامل جاذبه هاى ميان فردى روشن شود.
نمونه ديگر، حديثى از امام على عليه السلام است كه مى فرمايد:
من توكل لم يهتم؛^۱كسى كه توكل كند، اندوهگين نگردد.
در اين حديث شريف نيز دو مؤلفه وجود دارد: يكى «توكل» و ديگرى «فقدان اندوه و فشار روانى». با پيمودن مدل، نخست معناى قابل استناد حديث را به دست آورديم، اما پرسش مهم تر اين است كه چرا و چگونه توكل موجب زدودن اندوه مى شود؟ و اساساً اين يك پيشگيرى است يا درمان است يا هردو؟
نمونه ديگر، حديثى از امام على عليه السلام است كه مى فرمايد:
من قنع لم يغتم؛^۲كسى كه قناعت كند، غمگين نمى گردد.
در اين حديث نيز ميان قناعت و فقدان غم و اندوه رابطه مثبت برقرار شده است و لذا سؤال اين است كه چگونه قناعت چنين تأثيرى دارد؟ پاسخ اين پرسش نيز مى تواند موجب طرح ايده اى نو در تحقيقات روانشناختى، بويژه روانشناسى مثبت ^۳ باشد.
نمونه هايى از اين دست به فراوانى مى توان در متون دينى يافت. مهم اين است كه چگونه مى توان به اين گونه پرسش هاى تبيينى پاسخ داد. اين خود يك پرسش روش شناختى است كه اين نوشتار عهده دار پرداختن به آن است.
در اين باره دو روش وجود دارد كه در ادامه به آن خواهيم پرداخت:

روش نخست. ويژگى شناسى

روش نخست، مبتنى بر ويژگى مؤلفه هاست. هر مؤلفه ويژگى هايى دارد كه در متون دينى به آنها اشاره شده است. با جمع آورى و سپس تجزيه و تحليل آنها مى توان به چرايى رابطه مورد نظر پى برد. سرّ مطلب نيز آن است كه اثر هر مؤلفه، به خاطر ويژگى هاى آن است. اگر آنها به دست آيند،