عبارت ديگر، موضوعيت، صفت قطع، به اعتبار اثرى است كه مترتب بر خود قطع است، و خود قطع در موضوع حكم دخالت دارد. به همين سبب، جانشين پذير نيست. ۱
مبحث اول. ديدگاه اطلاق و فراگيرى روايات
موافقان رؤيت با چشم مسلح و غير متعارف، در مجموع، به دو دليل، توانسته اند يا مى توانند تمسك كنند: يكى به اطلاق روايات رؤيت و ديگر، به روايت على بن جعفر عليه السلام . ابتدا برداشت و توجيه موافقان رؤيت با چشم مسلح را بيان كرده، آن گاه استدلال آنان را نقد نموده و در پايان، برداشت خود را ارائه خواهيم داد.
دليل اول. تمسك به اطلاق آيات و روايات
قايلان به اطلاق معتقدند كه از اطلاق روايات وارد شده، هيچ گونه قرينه اى كه دلالت بر انصراف داشته باشد، استفاده نمى شود و مى گويند:
همان طور كه رؤيت با ابزارى مانند عينك كفايت مى كند، رؤيت با ابزارى قوى تر ـ كه در واقعْ تغييرى ايجاد نمى كند ـ نيز كفايت مى كند؛ زيرا به طور قطع، مى توان رؤيت را به كسى كه با تلسكوپ مى بيند نيز استناد داد. ۲
روايات مورد استناد قايلان به اطلاق
رواياتى كه دلالت بر اطلاق و فراگيرى دارد، به سه طايفه قابل تقسيم است، كه ابتدا آن روايات را نقل كرده و سپس به نقد و بررسى آن مى پردازيم.
طايفه اول. رواياتى كه رؤيت را متوجه شخص مكلف كرده است
۱.صحيحة حلبى، عن أبى عبداللّه عليه السلام قال:إنه سئل عن الأهلة؟ فقال: هى أهلة الشهور، فإذا رأيت الهلال فصم، و إذا رأيته فأفطر؛ ۳
۰.از اهله سؤال شد. امام عليه السلام فرمود: اهله هلال ماه هاست؛ هرگاه هلال (رمضان) را رؤيت كردى، روزه بگير و هرگاه هلال (شوال) را رؤيت كردى، افطار كن.
۲.صحيحة منصور بن حازم، عن ابى عبداللّه عليه السلام انه قال:صم لرؤية الهلال و أفطر لرؤيته ... ؛ ۴
۰.با رؤيت هلال (رمضان) روزه بگير و با رؤيت هلال (شوال) افطار كن.
۳.صحيحة عبدالرحمن بن أبى عبداللّه قال:
1.ر.ك: فرائد الاصول، ص۳۰؛ نهاية الاصول، ص۴۰۳.
2.«اعتبار ابزار جديد در رؤيت هلال با چشم مسلح»، ص۱۸۱ ـ ۱۸۵.
3.وسائل الشيعة، ابواب احكام شهر رمضان، باب۳، ح۱؛ الكافى، ج ۴، ص۷۶، ح۱.
4.همان، باب ۳، ح۸ ؛ التهذيب، ج ۴، ص ۱۵۷، ح ۴۳۶؛ الاستبصار، ج ۲، ص ۶۳ ، ح ۲۰۵.
