۰.صحيحة عثمان الخزّاز عن ابى عبداللّه عليه السلام فى حديث:ج.
انّ شهر رمضان فريضة من فرائض اللّه ، فلا تؤدّوا بالتظنّى. ^۱

از اين روايات به خوبى استفاده مى رشود كه مقصود از رؤيت در روايات، نفى رأى، ظنّ و گمان بوده است و براى لزوم و وجوب صوم، بايد يقين يا اطمينان به رؤيت پذيرى هلال حاصل شود كه اين يقين يا اطمينان، به رؤيت يا امكان رؤيت با چشم معمولى بواسطه خود مكلف يا شهادت عدلين، حاصل مى شود.

شاهد دوم

ملاك شروع ماه قمرى، هلال است و رؤيت، طريق براى يقين يا اطمينان به رؤيت پذيرى يا امكان رؤيت هلال است.
صحيحة حلبى عن ابى عبداللّه عليه السلام :
انّه سئل عن الأهلّة: فقال عليه السلام : هى أهلّة الشهور، فإذا رأيت الهلال فصم و إذا رأيته فأفطر.^۲
بنابراين آن چه به عنوان ملاك در روايات وارد شده، عنوان «رؤية الهلال» است و ملاك شروع ماه قمرى، يقين يا اطمينان به رؤيت پذيرى يا امكان رؤيت، هلال است. و مجرّد خروج از محاق، ميزان «رؤية الهلال» نيست، بلكه بايد به اندازه اى از محاق خارج شود و از خورشيد فاصله بگيرد كه براى مردم روى زمين هنگام غروب خورشيد قابل رؤيت باشد؛ يعنى ماه، بايد در وضعيتى باشد كه اگر يك نفر آن را ديد، پنجاه نفر هم بتوانند آن را ببينند؛ ولى اگر يك نفر آن را ديد و ديگران آن را نديدند، اين رؤيت قابل قبول نيست. اين خود، بيانى در روايات از حدّ صفتى است كه ماه بايد داراى آن باشد و بدان گونه ديده شود؛ از جمله:

۱.روايت صحيح محمد بن مسلم از امام باقر عليه السلام :اذا رايتم الهلال فصوموا و اذا رايتموه فافطروا و ليس بالراى و لا بالتظنى و لكن بالرؤية. قال: و الرؤية ليس ان يقوم عشرة فينظروا فيقول واحد: هو ذا و ينظر تسعة فلا يرونه، اذا رآه واحد رآه عشرة آلاف. و اذا كانت علة فاتم شعبان ثلاثين؛ ^۳

۰.هرگاه هلال را ديديد، روزه بگيريد و هرگاه آن را ديديد، افطار كنيد. هلال با راى و گمانه زنى نيست، بلكه با رؤيت است و رؤيت، آن نيست كه ده نفر برخيزند و نگاه كنند و يكى از آنان بگويد آن هلال است و نه نفر ديگر نگاه كنند و آن را نبينند. اگر يك نفر آن را ببيند، ده هزار نفر آن را ديده اند. هرگاه مانعى از رؤيت وجود داشت، ماه شعبان، سى روز تمام خواهد بود.

۲.روايت صحيح ابو ايوب ابراهيم بن عثمان بن الخزاز از امام صادق عليه السلام :