كند، بدون شك رواياتى آحاد درباره غيبت است. نعمانى باب دهم از الغيبة را چنين نامگذارى كرده است:
باب 10 ـ ما روى فى غيبة الامام المنتظر الثانى عشر عليه السلام و ذكر مولانا اميرالمؤمنين و الائمّه عليهم السلام بعده و انذارهم بها.
او تلاش كرده تا رواياتى را از اميرالمؤمنين و ديگر امامان عليهم السلام كه در ذكر غيبت و هشدار نسبت به وقوع آن است، در اين باب جمع كند. از مجموع 483 روايت شماره گذارى شده الغيبة، نود روايت، يعنى نزديك به يك پنجم احاديث الغيبة در باب دهم قرار دارد. اين باب، از حجيم ترين باب هاى الغيبة است.
دسته بندى احاديث اين باب بر اساس مضمون و نوع بيان مقوله غيبت، به خوبى تواتر معنوى «حدوث غيبت براى امامى از اهل بيت عليهم السلام را ـ كه همان امام دوازدهم عليه السلام است ـ ثابت مى كند. برخى از اين روايات در كتب هم عرض، از قبيل كمال الدين و علل الشرايع شيخ صدوق، الغيبة شيخ طوسى (م 460 ق)، تقريب المعارف ابوالصلاح حلبى (م 447 ق)، دلائل الامامة طبرى (قرن پنجم)، كفاية الاثر فى النص على الائمّة الاثنى عشر، خزّاز قمى (نيمه دوم قرن چهارم)، اعلام الورى باعلام الهدى، ابوجعفر محمد بن جرير طبرى (قرن پنجم) و برخى كتب ديگر به همان سند، يا با اسناد ديگر تكرار شده اند. وجود راويان مؤلف در اسناد اين احاديث، نشانگر اين است كه صاحبان كتاب هاى فوق، احاديث خود را از مكتوبات حديثى قرن هاى پيشين گرفته اند.
سخن از غيبت، به عنوان يكى از ويژگى هاى قائم (عج)
الف. زراره از امام صادق عليه السلام نقل مى كند كه حضرت فرمودند:
همانا براى قائم عليه السلام قبل از آن كه قيام كند، غيبتى است. گفتم: چرا؟ فرمودند: مى ترسد. و با دست به شكمشان اشاره كردند. سپس فرمودند: اى زراره، همانا او همان منتظرى است كه در ولادتش شك مى شود. پس در ميان مردم، كسى است كه گويد پدرش بدون جانشين در گذشت. و.... او همان منتظر است، جز اين كه خداوند دوست دارد تا قلوب شيعه را امتحان كند.... گفتم: فدايت شوم، اگر به آن زمان رسيدم، چه كنم؟ فرمودند: اى زراره، هرگاه آن زمان را درك كردى، خدا را به اين دعا بخوان:
بارالها خودت را به من بشناسان، كه اگر خودت را نشناسانى، پيامبرت را نخواهم شناخت. خدايا، پيامبرت را به من بشناسان، كه اگر او را نشناسانى، حجّتت را نخواهم شناخت. خداوندا، حجّتت را به من بشناسان، كه اگر او را نشناسانى، از دينم گمراه خواهم شد...
نعمانى حديث بالا را از محمّد بن همّام ۱ نقل مى كند. وى همين حديث را با دو سند ديگر نيز از كلينى نقل مى كند. كلينى حديث اول را از على بن ابراهيم نقل مى كند. ۲
1.همان، ص۱۶۶ ـ ۱۶۷، ح۶ .
2.همان، ص۱۶۷، ح۶ ؛ الكافى، ج۱، ص۳۳۷، ح۵ .
