درباره كتاب الأخبار الدخيلة
علامه شوشترى ابتدا حاشيه اى بر اللمعة الدمشقية نگاشت و در آن به مقايسه اخبار اللمعة الدمشقية و وسائل الشيعة پرداخت. در هنگام بازنگارى اين حاشيه، احاديث را از كتب اربعه و ديگر مصادر اوليه جمع آورى كرد و متوجه اختلاف فاحش ميان جوامع متأخر و كتب اربعه شد. گردآورى اين حجم زياد اشكالات و تحريفات او را بر آن داشت تا كتاب مستقلى با موضوع روايات جعلى و تحريف شده تأليف كرده و آن را الأخبار الدخيلة نام نهد. ۱ بديهى است كه رواياتى كه وى در اين كتاب گردآورى كرده است، تمام احاديث محرّف و موضوع موجود در مجموعه هاى حديثى شيعه نيستند؛ چه او براى اين كار تلاش مستقلى صورت نداده و به جمع و استقصاى موارد نپرداخته است، بلكه آنچه را در حين مطالعات معمول با آن مواجه شده، آورده و خود تصريح كرده است كه روايات مذكور در اين كتاب تنها نمونه هايى از موضوعات و محرّفات است. ۲ البته شوشترى مشابه همين كار را در النُجعة فى شرح اللمعة ۳ انجام داده است؛ به گونه اى كه شايد به سختى بتوان در ميان اين شرح مفصل دو يا چند صفحه پياپى يافت كه در آنها به مواردى از تحريف يا تصحيف اشاره نشده باشد. ۴
احاديث كتاب الأخبار الدخيلة در سه باب سامان يافته اند: باب نخست، حاوى روايات تحريف شده بوده و حجم عمده اين كتاب را به خود اختصاص داده و مشتمل بر دوازده فصل است. البته فصول با هم تناسب ندارند و هر كدام يكى از وجوه مسأله تحريف روايت را بيان مى كنند؛ چنان كه در فصول اول و دوم، احاديث بر مبناى دو معيار بيرونى نقد حديث، يعنى «ضرورت مذهب» و «تاريخ» بررسى شده اند. در فصل سوم، از «سياق» روايت ۵
به عنوان محك نقد درونى بهره گرفته شده است. در فصل هاى چهارم، پنجم، ششم، هشتم، دهم، يازدهم و دوازدهم مبناى تقسيم، وجه تحريف بوده است. ۶ در فصل هفتم رواياتى كه سندشان تحريف شده، بررسى شده اند و در نهايت، در فصل نهم
1.«آية اللّه علامه حاج شيخ محمدتقى شيخ (شوشترى) رجالى عظيم معاصر»، ص۴ ـ ۵ .
2.الأخبار الدخيلة ، ج۱، ص۲۶۵ ـ ۲۶۶.
3.براى آگاهى بيشتر درباره كتاب و انديشه هاى حديثى طرح شده در آن ر.ك: «نجعه، كتابى بسيار سودمند در فقه شيعه»، ص۳۲ ـ ۳۴؛ «انديشه هاى حديثى علامه محدتقى شوشترى رحمه الله در النجعة»، ص۲۵ ـ ۵۴ .
4.البته در هريك از اين دو كتاب مواردى يافت مى شود كه در ديگرى نيست. همچنين در كتاب قاموس الرجال نيز به مناسبت بحث رجالى به مواردى از تصحيفات پديد آمده در كتب روايى و رجالى اشاره شده است (ر.ك: «شيخ محمدتقى شوشترى و انتقادات رجالى او: بررسى تطبيقى قاموس الرجال و تنقيح المقال»، هنوز منتشر نشده است). شايسته است با گردآورى همه اين نقدها در يك جلد و داخل كردن مستدركات در متن كتاب اصلى، مجموعه جامعى از موارد وقوع تصحيف و تحريف از ديدگاه علامه شوشترى فراهم شود.
5.مراد از سياق قرينه هاى داخلى روايت، نظير اسلوب سخن و طرز جمله بندى آن است.
6.كه به ترتيب عبارت اند از: «درهم آميختگى احاديث»، «تشابه رسم الخط»، «اشتمال بر دو امر متقابل»، «نقل به معنا»، «عدم دقت»، «درهم آميختگى كلام راوى يا مؤلف با حديث»، و «درهم آميختگى حاشيه با متن».
