محكم و متشابه و خاص و عام آنها را به من ياد داد و از خداوند خواست كه [نعمت] فهم و حفظ آنها را به من عطا كند. پس از زمان دعاى پيامبر، هيچ آيه اى را از كتاب خدا و هيچ علمى كه املا كرده و نوشته بودم را از ياد نبردم. هيچ چيز از حلال و حرام كه خداوند به او ياد داده بود و هيچ امر و نهى و هيچ كتاب نازل شده بر احدى قبل از او از طاعت يا معصيت، نبود مگر اينكه آن را به من ياد داد و حفظ كردم و حتى يك حرف را فراموش نكردم…. ^۱

ترغيب امامان به عرضه

با شناخت اين زمينه و مسائلى ديگر چون وجود تقيه و نسخ، امامان خود بر عرضه حديث تأكيد ورزيدند و اصحابشان را به اين نكته متوجه كردند كه پيش از دريافت حديث، مجراى آن را بررسى كنند. امام باقر(ع) اين موضوع را مستند به قرآن مى سازد و بررسى نقادانه و نظر عميق و ژرف نگرانه در علم را از مصاديق آيه شريفه فلينظر الانسان إلى طعامه ^۲ مى داند. امام در جواب «زيد شحّام» كه از معنى «طعام» پرسيده بود مى فرمايد:

۰.عِلمه الّذى يأخذه عمّن يأخذه؛ ^۳

۰.علمى كه از كسى فرا مى گيرد.

همان گونه كه انسان بايد مواظب خوراكش باشد تا غذايى آلوده را در درون خود جاى ندهد و جسم خويش را به خباثت نيالايد، بايد روح خود را نيز نگهبانى كند، پاكى آن را حفظ نمايد و به گفته هاى خبيثان آلوده نسازد.
اين پاسدارى هميشگى و نقد همواره كلام و حديث و علم نه فقط در حوزه گفته هاى ديگران و ديگر انديشان است، بلكه به همان شدّت در حوزه درونى شيعه نيز سفارش شده است. هرگاه مسئله به دين مربوط شود و مسئله سعادت و شقاوت ابدى به ميان آيد،