غضب نموده و آنان را نابود كرد. مرگ هارون را در سال 193 هجرى گزارش كرده‏اند.^۱ از سال وفات وى تا سال 200 هجرى، بين فرزندان هارون (امين، مأمون و قاسم) جنگ و خون‏ريزى بود؛ امّا در اين سال، سپاه مأمون بر سپاه امين، ظفر يافت و با قتل امين، نزاع در بين عبّاسيان، فروكش كرد. مأمون، امام رضا عليه السلام را در سال 201 هجرى به خراسان، فرا خواند و در رمضان همان سال براى ولايت عهدى ايشان از مردم، بيعت گرفت.^۲ امام عليه السلام تا پايان عمر خود ، يعنى حدود دو سال و پنج ماه ، در خراسان اقامت داشت.

پنج . فرا خواندن امام عليه السلام به خراسان‏

مأمون، پس از قتل برادرش امين و استقرار نسبى خلافتش، نامه‏هاى مكرّر به امام رضا عليه السلام نوشت و ايشان را به خراسان ، فرا خواند.³ عذرهاى متعدّد امام عليه السلام ، باعث شد تا خليفه به نامه‏نگارى اكتفا نكند، و در نهايت ، امام عليه السلام را ناگزير از آمدن به مرو كرد.
مأموران حكومت، مى‏خواستند اين سفر را سفرى معمولى و يا تشريفاتى جلوه دهند؛ امّا اقدامات امام عليه السلام و چگونگى مراحل سفر، كاملاً نشان مى‏دهد كه اين سفر، اجبارى و در واقع به منظور دور كردن امام عليه السلام از مركز فعّاليت‏هاى علمى و سياسى جهان اسلام و همچنين، تحت نظر گرفتن ايشان در مركز حكومت بوده است.
امام رضا عليه السلام كه از سرانجام اين سفر آگاه بود، خانواده خويش و مردم مدينه را نيز از بى بازگشت بودن سفر ، آگاه فرمود. امام عليه السلام چند بار با مرقد مطهّر پيامبر خدا صلى اللّه عليه و آله وداع كرد ، در حالى كه صداى گريه‏اش بلند و حزنش آشكار بود. ايشان به برخى از مردم مدينه كه گمان مى‏كردند اين ، سفرى معمولى است ، فرمود :
من از جوار [قبر] جدّم خارج مى‏شوم و در غربت از دنيا خواهم رفت و در كنار