دو . خانواده‏

1 . مادر

مادر امام رضا عليه السلام نيز همانند مادران بعضى ديگر از امامان، كنيزى «اُمّ ولد»^۱ بوده است. بانو حميده ، مادر امام كاظم عليه السلام ، اين كنيز را در همان ايّام دوشيزگى‏اش‏^۲براى كنيزى خويش خريد .^۳ وى از اهالى سرزمين نوبه‏^۴ بود و نامش را «تُكتَم» ثبت كرده‏اند^۵ كه پس از آن كه به خانه امام عليه السلام قدم نهاده ، «نجمه» ناميده شده است. ^۶
بانو حميده ، تُكتَم را به فرزندش امام موسى بن جعفر عليه السلام بخشيد و در معرّفى وى ، چنين گفت:
يَا بُنَىَّ! إِنَّ تُكْتَمَ جَارِيَةٌ مَا رَأَيْتُ جَارِيَةً قَطُّ أَفْضَلَ مِنْهَا وَ لَسْتُ أَشُكُّ أَنَّ اللَّهَ تَعَالَى سَيُظْهِرُ نَسْلَهَا إِنْ كَانَ لَهَا نَسْلٌ وَ قَدْ وَهَبْتُهَا لَكَ فَاسْتَوْصِ خَيْراً بِهَا.^۷