3 ـ 1 ـ 2 . گزينشى بودن پذيرش عناصر جديد فرهنگى
همان طور كه در بحث تغيير فرهنگى و مكانيزهاى آن گفته شد ، پذيرش عناصر جديد فرهنگى ، معمولاً اختيارى و در نتيجه گزينشى است . گسترش عناصر فرهنگى دين ميان مردم ، معمولاً گزينشى و انتخابى است و گروه اجتماعى مؤمنان اوّليه براى اطمينان به گسترش خرده فرهنگ دينى خود، بايد خرده فرهنگ را تداوم بخشد و در زمان هايى كه خرده فرهنگ مؤمنان از سوى ديگران انتخاب نمى شود و احتمال تلاش براى محو آن وجود دارد ، تداوم پنهان آن در نسل هاى متمادى ، تضمين كننده گسترش آن در زمانى ديگر است.
تا يك مجموعه فرهنگى از سوى عده اى از افراد پذيرفته نشود و از راه جريان امر به معروف (اجتماعى كردن) و نهى از منكر (كنترل اجتماعى) به افراد تازه وارد انتقال نيابد، تداوم نمى يابد و اگر تداوم نيابد ، به تدريج منتشر نمى شود . پس تداوم ، شرط لازم گسترش است.
معلى ابن خنيس مى گويد : امام صادق عليه السلام به من فرمود : «اى معلى! امر ما را كتمان كن و آشكار نساز ؛ زيرا كسى كه چنين كند ، خداوند او را در دنيا عزيز (شكست ناپذير و باعزت) ميكند و آن را نورى پيشاروى چشمانش قرار مى دهد كه او را به سوى بهشت مى كشاند . اى معلى! رازدارى و تقيه ، كيش من و پدران من ، و فاش كننده امر ما ، مانند انكار كننده آن است». ۱
امام صادق عليه السلام فرمود : «تقيه ، سپر و زره مؤمن است و كسى كه تقيه ندارد ، ايمان (پايبندى و باور گره خورده در عواطف) نخواهد داشت». ۲
كتمان و رازدارى در مورد عناصر ويژه خرده فرهنگ گروه مؤمنان ، در شرايط اجتماعى ويژه اى كه جريان پذيرش انتخابى اين عناصر فرهنگى در جامعه وجود ندارد ، تنها راه تداوم خرده فرهنگ ياد شده به نسل هاى ديگر است ، بدان اميد كه شرايط گسترش آن آرام آرام پيدا شود . در چنين شرايطى باور كردن ارزش ها و هنجارها ، اثرى همانند انكار و تبليغ عليه آنها دارد.