3 ـ 6 . زمينه هاى اجتماعى

زمينه هاى اجتماعى ، بر عمل اجتماعى اثر دارد ^۱ و بر تأثير شرايط محيطى و زمينه اى اجتماعى بر عمل شخص تأكيد شده است . حالات درونى شخص ، به تنهايى منشأ و علت عمل او نيست ، بلكه حالات درونى شخص همراه با شرايط محيطى ، به عمل او جهت مى دهد . البته گفتنى است شخصيت شخص نيز افزون بر جنبه هاى فطرى و ارثى ، تحت تأثير شرايط پيرامون شكل مى يابد.

1.ر.ك : نورى ، حسين بن محمّدتقى ، مستدرك الوسائل ، ج ۱۲ ، ص ۳۰۵ ، روايت ۱۴۱۵۷ .

انديشه اجتماعي در روايات امر به معروف و نهي از منكر

106

3 ـ 5 . خواستار راهنمايى

احتمال پذيرش پيام از سوى فرد خواستار راهنمايى زياد است . بر اساس مطالبى كه درباره تقدم خرده فرهنگ مؤمنان بر گسترش آن و استراتژى كتمان و رازدارى در جامعه اى با اكثريت مخالف و معاند ذكر شد ، و نيز مطالبى كه درباره شرايط مؤثر بر پذيرش پيام از سوى مخاطب گفتيم ، اگر خرده فرهنگى مكتوم وجود داشته باشد و هدف نهايى آن گسترش باشد ، باورها و ارزش ها و هنجارهايش را به چه كسانى ارائه خواهد داد؟
بر اين اساس است كه ابوبصير مى گويد : به امام صادق عليه السلام گفتم : آيا مردم را به عقايدى كه نزد من است دعوت كنم؟ امام صادق فرمود: خير. گفتم: اگر كسى از من درخواست راهنمايى و رشد كرد او را راهنمايى كنم؟ فرمود : «بلى . اگر از تو راهنمايى خواست ، راهنمايى اش كن و اگر بيشتر خواست ، بر آن بيافزاى و اگر تو را انكار كرد ، تو هم انكارش كن». ^۱
براى توضيح ، نكاتى را يادآور مى شويم . شخصى كه از عضوِ يك گروه داراى خرده فرهنگ خاص كه خرده فرهنگ خود را كتمان مى كند ، اطلاعاتى درباره خرده فرهنگ مكتوم آنان مى خواهد ، با يك شخص كاملاً معمولى در چنين جامعه اى تفاوت دارد . او درباره چنين خرده فرهنگى ، از اطلاعاتى اجمالى برخوردار است و تا حدى احتمال مى دهد كه عناصر فرهنگى برجسته و مثبت در اين خرده فرهنگ چيست.
بدون ترديد چنين شخصى ، با شخص ناآگاه از خرده فرهنگ ياد شده يا شخصى كه از سوى مخالفان با قضاوت هاى منفى درباره اين خرده فرهنگ آشنا شده است ، تفاوت دارد . امام صادق عليه السلام از ارائه اطلاعات به شخص ناآگاه نهى فرمود ، ولى ارائه اطلاعات به خواستار راهنمايى را تجويز كرد ؛ زيرا در مورد شخص دوم ، دو احتمال وجود دارد : يا پس از دريافت اطلاعات ، علاقه مند مى شود و درخواست اطلاعات بيشتر مى كند ، و يا پس از دريافت اطلاعات مخالفت مى ورزد.
از تجويز ارائه اطلاعات به خواستار راهنمايى و مطرح كردن احتمال درخواست اطلاعات بيشتر بعد از آن و قبل از مطرح كردن احتمال انكار اطلاعات ارائه شده ، نكته اى به دست مى آيد : احتمال پذيرش پيام از سوى خواستار راهنمايى زياد است . همه خوبى ها در جامعه ، معلول اعمال جريان هاى اجتماعى كردن و كنترل اجتماعى در خصوص ارزش ها و هنجارهاى دينى است.

1.ر.ك : حُرّ عاملى ، محمّد بن حسن ، وسائل الشيعة ، ج ۱۶ ، ص ۱۹۱ ، روايت ۲۱۳۱۸ .

نام منبع :

انديشه اجتماعي در روايات امر به معروف و نهي از منكر

پدیدآورنده :

غلامرضا صدیق اورعی (پديدآورنده)

سایر پدیدآورندگان :

طوسی، محسن

تعداد جلد :

1

ناشر :

سازمان چاپ و نشر دارالحدیث

محل نشر :

قم

تاریخ انتشار :

1386

نوبت چاپ :

اوّل

نتیجه جستجو برای « »